Η μόνη ευχή για το σκοτεινό 2012

Γεώργιος Π. Μαλούχος

Το 2012 ανατέλλει μέσα σε πυκνό σκοτάδι και, δυστυχώς, σε περισσότερα από ένα πολύ μεγάλα μέτωπα, με την Ελλάδα να βρίσκεται είτε στο επίκεντρό τους, είτε πάρα πολύ κοντά του. Γι' αυτό και η μόνη ουσιαστική ευχή είναι να δούμε την αλήθεια ψύχραιμα και κατάματα και να κάνουμε ό,τι μπορούμε, όλοι μαζί, για να προετοιμαστούμε όσο καλύτερα μπορούμε γι αυτά που έρχονται και που δεν είναι ούτε λίγα,
ούτε μονοδιάστατα.
Δέκα χρόνια μετά την έλευση του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος, το τέλος του, τουλάχιστον για την Ελλάδα και ίσως όχι μόνον γι’ αυτή, μοιάζει πλέον απελπιστικά κοντά: στην πραγματικότητα, φαίνεται ήδη να προεξοφλείται στη διεθνή σκηνή. Όμως, η μακράν μεγαλύτερη πιθανότητα, είναι η Ελλάδα να αποτελέσει την «Ιφιγένεια» για τη «σωτηρία» του κοινού νομίσματος, είτε τελικά αυτή επιτευχθεί, είτε όχι. Γι’ αυτό και στην περίοδο από τα μέσα Ιανουαρίου μέχρι περίπου το Πάσχα, η αντοχή της χώρας θα δοκιμαστεί με τρόπο που μέχρι σήμερα δεν τον έχουμε καν φανταστεί. Η πιθανότητα να εξελιχθεί «ομαλά» η συνέχιση του δανειακού προγράμματος έχει περίπου εκμηδενιστεί. Όμως, ακόμα και στη λίαν απίθανη πια περίπτωση που κάτι τέτοιο επιτευχθεί, θα γίνει υπό κοινωνικές συνθήκες τέτοιες, που κανείς δεν ξέρει αν και πως θα μπορεί να τις ελέγξει: από μόνο του, αυτό το ενδεχόμενο, συνιστά ένα επίσης μεγάλο μέτωπο που απαιτεί πολύ σοβαρή στρατηγική διαχείρισης.
Την ίδια στιγμή, ένα άλλο μέτωπο που ακόμα δεν έχει εκδηλωθεί αλλά τα σημάδια του έχουν γίνει πλέον απόλυτα ξεκάθαρα, είναι μια εκκολαπτόμενη σύγκρουση που δεν μας αφορά «τυπικά», αλλά αναμένεται να μας επηρεάσει δραματικά: το ενδεχόμενο πολέμου στο Ιράν.
Πρώτον, ήδη αυτή τη στιγμή, η Ελλάδα είναι πλήρως εξαρτημένη από το ιρανικό πετρέλαιο, για τον απλό λόγο ότι δεν μπορεί, λόγω της οικονομικής κρίσης, να προμηθευθεί από πουθενά αλλού. Οι κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης στο Ιράν θα χτυπήσουν συνεπώς επικίνδυνα τη χώρα.
Δεύτερον, γιατί αν υπάρξει τελικά σύγκρουση, η οποία όπως όλα δείχνουν προετοιμάζεται ταχύτατα, η Ελλάδα, όπως και η Κύπρος, θα βρεθούν μια ανάσα από την «πρώτη γραμμή» της.
Η Τουρκία βρισκόταν επί δεκαετίες στην «πρώτη γραμμή» της δυτικής πολιτικής. Κι αυτό, ήταν κάτι που συνέβαλλε τα μέγιστα στην επιθετική διάθεση της Αγκυρας εις βάρος της Ελλάδας και, κυρίως, στην ανοχή της Δύσης έναντι αυτής της διάθεσης.
Όμως, η Τουρκία, δεν διαδραματίζει πλέον αυτό το ρόλο. Η κάθετη πολιτική ρήξη της με το Ισραήλ την έχει καταστήσει παντελώς αναξιόπιστη στα μάτια των χωρών που θα βρεθούν απέναντι στο Ιράν. Η Κύπρος, έχει ήδη μεταβληθεί σε «αστακό» με τις ισραηλινές δυνάμεις να εγγυώνται την πορεία των ερευνών για ενεργειακούς πόρους. Όμως, αυτή είναι η μία, η προφανής, διάσταση της εκεί παρουσίας τους. Η άλλη, αφανής σήμερα, έχει να κάνει με το ενδεχόμενο της μεγάλης σύγκρουσης.
Για το Ισραήλ και τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Κύπρος και μαζί και η Ελλάδα, ιδίως η Κρήτη, τείνουν να υποκαταστήσουν πλέον άμεσα τη στρατηγική σημασία που είχε παλιά ο τουρκικός χώρος και που έτσι κι αλλιώς, θα είναι εν προκειμένω ασύγκριτα μεγαλύτερη από εκείνη που ξέραμε στο Ιράκ ή στο Αφγανιστάν, μέτωπα τα οποία, ας μην το ξεχνάμε, οι Αμερικανοί εγκαταλείπουν, προφανώς συγκεντρώνοντας το ενδιαφέρον τους στο Ιράν και ελαχιστοποιώντας για το σκοπό αυτό κάθε άλλο κίνδυνο.
Συνεπώς το που θα «κάτσει» τελικά η Τουρκία σε αυτή τη σύγκρουση, κάτι που ουδείς μπορεί σήμερα με ασφάλεια να προδικάσει, θα κρίνει σε πολύ μεγάλο βαθμό και το τι θα αντιμετωπίσει η Ελλάδα. Πάντως, όλες οι ενδείξεις είναι αρνητικές για τη στάση της.
Ετσι, ακριβώς εκατό χρόνια μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους, βρισκόμαστε ξανά μπροστά στο εντονότατο ενδεχόμενο ο ελλαδικός χώρος να καταστεί άμεσα πάρα πολύ σημαντικός.
Πολλοί, θα δουν σε αυτή την προοπτική, έναν πολύ σοβαρό κίνδυνο. Και δεν θα έχουν άδικο.
Όμως, από την άλλη πλευρά, ίσως εκεί να βρίσκεται και η μόνη προοπτική σωτηρίας της καταρρέουσας χώρας: η Ελλάδα, ακριβώς λόγω αυτής της σημασίας της, πρέπει να μείνει όρθια μπροστά σε τέτοιου εύρους εξελίξεις. Πρέπει να μην βρεθεί σε συνθήκες εσωτερικής διάλυσης.
Κι αυτό είναι τελικά που «δένει» την πρώτη κρίση με τη δεύτερη. Από το πώς θα χειριστεί στο εξής η χώρα τη μεγιστοποιούμενη σημασία της, μπορεί να κριθεί τελικά συνολικά το μέλλον της. Γι’ αυτό και η μόνη πραγματική ευχή για το 2012, είναι να δει καθαρά και συνθετικά το σύνολο των προκλήσεων και να λάβει έγκαιρα τις, ούτως ή άλλως, πολύ δύσκολες αποφάσεις της.
Εκείνο πάντως που καθολικά η ιστορία της χώρας διδάσκει, είναι ότι όποτε διαδραμάτισε ενεργό γεωπολιτικό ρόλο στα πλαίσια του δυτικού κόσμου, παρά τις περιπέτειες, εξήλθε πάντοτε ισχυρότερη. Ενώ, όποτε έπραξε το αντίθετο ή αδράνησε, έζησε, τελικά, μείζονες καταρρεύσεις.