«Ιt’s the economy, stupids»...

Της Ζέζας Ζήκου

Βοηθήστε τους τραπεζίτες, είναι ο γνωστός λαϊκίστικος ζήλος των πολιτικών της Ευρώπης και όχι μόνο. Αλλά αρκετοί διασκεδάζουν όταν παρακολουθούν τους πολλούς που αρέσκονται να βλέπουν τους τραπεζίτες να πέφτουν σε ανυποληψία. Ομως, οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο προσπαθούν, με αφορμή να διασώσουν την Ισπανία, να ξαναγράψουν τους κανόνες που πρέπει να ακολουθήσει ο τραπεζικός κόσμος της
Ευρωζώνης, προς όφελός τους φυσικά. Βεβαίως, το έργο παίχτηκε με επιτυχία στη Wall Street πριν από τέσσερα χρόνια.

Οργίλος ο διάσημος νομπελίστας Πολ Κρούγκμαν επισημαίνει ότι όλη αυτή η ιστορία έχει αρχίσει να μοιάζει με ρουτίνα: για άλλη μια φορά η οικονομία βυθίζεται, η ανεργία εκτοξεύεται στα ύψη, οι τράπεζες έχουν προβλήματα, οι κυβερνήσεις σπεύδουν για σωτηρία - αλλά, με κάποιο τρόπο, σώζονται μόνον οι τράπεζες, όχι οι άνεργοι.

Για να είμαστε σαφείς, οι ισπανικές τράπεζες όντως χρειάζονταν σωτηρία. Η Ισπανία είχε πράγματι παγιδευθεί μέσα σε ένα φαύλο κύκλο - σε μια γνωστή διαδικασία, στην οποία η ανησυχία για τη ρευστότητα των τραπεζών εξαναγκάζει τις τράπεζες να εκποιήσουν περιουσιακά στοιχεία, κάτι το οποίο μειώνει τις τιμές αυτών των περιουσιακών στοιχείων, το οποίο κάνει τον κόσμο να ανησυχεί ακόμη περισσότερο για τη ρευστότητα. Δεν ήταν αναγκαστικά λάθος αυτό το τελευταίο πακέτο σωτηρίας (αν και πολλά εξαρτώνται από τις λεπτομέρειες). Αλλά το εντυπωσιακό είναι ότι την ώρα που οι Ευρωπαίοι ηγέτες, τονίζει ο Κρούγκμαν, συμφωνούσαν γι’ αυτή τη σωτηρία, έστελναν ισχυρά μηνύματα ότι δεν έχουν καμία πρόθεση να αλλάξουν την πολιτική, που έχει αφήσει το εν τέταρτο των Ισπανών εργαζομένων -και έναν στους δύο νέους- ανέργους.

Η ανεργία στην Ευρωζώνη καλπάζει και όλα δείχνουν ότι η Ευρώπη μπαίνει σε μια νέα ύφεση και ο πληθωρισμός μειώνεται. Σύμφωνα με όλους τους συνήθεις κανόνες της νομισματικής πολιτικής, η κατάσταση θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί με επιθετική μείωση επιτοκίων. Αλλά η ΕΚΤ δεν κάνει τίποτα, καταγγέλλει ο Αμερικανός νομπελίστας.

Και αυτό δεν λαμβάνει καν υπόψη τον αυξανόμενο κίνδυνο μιας διάλυσης της Ευρωζώνης. Επί χρόνια, λένε στην Ισπανία και σε άλλα ευρωπαϊκά έθνη με προβλήματα, ότι μπορούν να ανακάμψουν μόνο μέσω ενός συνδυασμού δημοσιονομικής λιτότητας και «εσωτερικής υποτίμησης», που σημαίνει βασικά μείωση μισθών. Συμφωνούμε απόλυτα, καθώς η πολιτική αυτή μας έχει συντρίψει.

Αν τα συνδυάσετε όλα αυτά, θα έχετε την εικόνα μιας ευρωπαϊκής πολιτικής ελίτ που είναι πάντα έτοιμη να σπεύσει σε δράση για να υπερασπιστεί τις τράπεζες, αλλά κατά τα άλλα εντελώς απρόθυμη να παραδεχθεί ότι η πολιτική της δεν σώζει τους ανθρώπους, που υποτίθεται ότι υπηρετεί η οικονομία. Είναι επίσης μια νοοτροπία που θεωρεί ότι ο οικονομικός πόνος λυτρώνει κατά κάποιον τρόπο, νοοτροπία που ένας Βρετανός δημοσιογράφος ονόμασε «σαδομονεταρισμό».

Βαρύγδουπες αλλά ορθές οι διαπιστώσεις. Εντάξει...

«It’s the economy, stupids» / «είναι η οικονομία, ανόητοι»... θα προσθέσει η στήλη.

Επίσης οι δύο κορυφαίοι οικονομολόγοι Φέργκιουσον και Ρουμπινί καταγγέλλουν ότι ειδικά η Γερμανία δεν διδάσκεται από την Ιστορία. Κολλημένοι στον φανταστικό κίνδυνο ενδεχόμενου πληθωρισμού, οι Γερμανοί σήμερα αποδίδουν περισσότερη σημασία στο 1923 (χρονιά του υπερπληθωρισμού) παρά στο 1933 (θάνατος της δημοκρατίας). Καλά θα έκαναν να θυμηθούν ότι μία ευρωπαϊκή τραπεζική κρίση δύο χρόνια πριν από το 1933 συνέβαλε καθοριστικά στην κατάρρευση της δημοκρατίας - και όχι μόνο στη δική τους χώρα, αλλά σχεδόν σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο.

Τι συνέβη τότε; Μετά την τραπεζική κρίση ακολούθησε το «μορατόριουμ Χούβερ»: Η αποπληρωμή του πολεμικού χρέους του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και των πολεμικών αποζημιώσεων διεκόπη. Επειτα απ’ αυτό, σχεδόν όλες οι χρεωμένες χώρες δεν τακτοποίησαν κανένα ή μόνο ένα μέρος του εξωτερικού τους χρέους, και πρώτη απ’ όλες η Γερμανία. Το 1932 ο αριθμός των ανέργων στην Ευρώπη έφτασε σε ένα επώδυνα πολύ υψηλό επίπεδο: Τον Ιούλιο του 1932, το 49% των μελών των γερμανικών συνδικάτων ήταν χωρίς δουλειά. Οι πολιτικές συνέπειες είναι γνωστές. Αλλά οι εθνικοσοσιαλιστές ήταν απλώς το χειρότερο από μια ολόκληρη σειρά εξτρεμιστικών κινημάτων, τα οποία επωφελήθηκαν πολιτικά από την κρίση.

Οπως επισημαίνουν σε κοινή τους συνέντευξη στο Der Spiegel «Βρισκόμαστε στο παρά ένα στην Ευρώπη; Η γερμανική κοινή γνώμη φαίνεται να μην καταλαβαίνει τη σοβαρότητα της κατάστασης».