Αναζητώντας τους 180

Στέφανος Κασιμάτης

Αν κρίνουμε από το σουλούπι των «πρωτοκλασάτων» της πρώτης σειράς, το ΠΑΣΟΚ μεταμορφώνεται σταδιακά σε κόμμα αντιγράφων του Ευάγγελου του Βενιζέλου...
Θυμάστε τον βουλευτή Δημήτριο Καρδάρα; Εκτός από τους απογόνους του και τίποτε συνταξιούχους δημοσιογράφους, αμφιβάλλω αν θυμίζει κάτι το όνομα στους περισσότερους, αφού έχουν περάσει είκοσι πέντε χρόνια από τον θάνατό του. Εξελέγη βουλευτής Λάρισας με την Eνωση Κέντρου του Γ. Μαύρου στις πρώτες δύο εκλογές μετά την πτώση της χούντας, το 1974 και το 1977. Ωστόσο, το 1978, ευρεθείς αντιμέτωπος με το κεφαλαιώδες υπαρξιακό ερώτημα «μήπως είσαι ΚΟΔΗΣΟ;», απάντησε
καταφατικά και εντάχθηκε στο κόμμα του Γιάγκου Πεσμαζόγλου. Τελικά όμως, δεν ήταν ούτε ΚΟΔΗΣΟ· και το κατάλαβε το 1980 ψηφίζοντας τον Κωνσταντίνο Καραμανλή για Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Ο Καρδάρας ήταν η εκατοστή ογδοηκοστή ψήφος στη δεύτερη ψηφοφορία (αν θυμάμαι καλά), που έκανε τον Κ. Καραμανλή Πρόεδρο, καθώς στην τρίτη ψηφοφορία συγκέντρωσε ακόμη δύο ψήφους φθάνοντας το σύνολο των 183. Ετσι, εν μια νυκτί, ο Δ. Καρδάρας έγινε διάσημος...
Οχι, δηλαδή, ότι μάθαμε και πολλά για τον άνθρωπο. Μόνον αυτά που ήταν απαραίτητα: ότι ήταν ένα βαρύς φαλακρός κύριος από τη Λάρισα, με ένα βαρύ, παχύ, λευκό μουστάκι, και είχε ψηφίσει υπέρ του Καραμανλή. Βλέπετε, δεν υπήρχε τότε ούτε ιδιωτική τηλεόραση ούτε, πολύ περισσότερο, το απίθανο πλέγμα των ηλεκτρονικών μέσων ενημέρωσης που διαμορφώνει την επικαιρότητα. Οπότε ο κόσμος δεν θεωρούσε «ενημέρωση», ούτε καν «πληροφορία», τις απόψεις του κάθε Καρδάρα επί παντός επιστητού και αοράτου. Δεν έπεφτε πανικός στα κομματικά επιτελεία αν συνέβαινε ο Καρδάρας να αλλάξει μερικές λέξεις στην απάντηση που έδωσε όταν τον ρώτησαν για πεντηκοστή φορά το ίδιο πράγμα. Το ενδιαφέρον του ευρύτερου κοινού για την περίπτωση Καρδάρα ήταν απλώς να συνδέσει το άγνωστο όνομα με ένα πρόσωπο.
Σήμερα, αντιθέτως, μπορούμε να παρακολουθούμε ζωντανά αδιανόητους διαλόγους μεταξύ δυο ηλιθίων, που αποκτούν ειδησεογραφικό ενδιαφέρον επειδή ενδέχεται ο ένας από τους δύο να ψηφίσει Σταύρο Δήμα για την Προεδρία. Κάπως έτσι, καταλήγουμε να ψάχνουμε για νόημα σε διατυπώσεις προγλωσσικού επιπέδου, από ανθρώπους που σε κάνουν να απορείς όχι μόνον πώς γίνεται να είναι βουλευτές αλλά και πώς κατάφεραν να τελειώσουν το σχολείο. Είναι μίζερο, όμως, να κοιτάζεις τον καθρέπτη και να κατηγορείς τους άλλους επειδή δεν σου αρέσει αυτό που βλέπεις. Κακώς γκρινιάζω, λοιπόν. Η ποιότητα του πολιτικού κόσμου σήμερα ελάχιστα διαφέρει από την ποιότητα του κόσμου που τους επιλέγει―ίσως μάλιστα, στην εποχή μας, η αντανάκλαση του πραγματικού κόσμου στο πολιτικό προσωπικό να είναι πιστότερη.
Πάντοτε υπήρχαν «νούμερα»―δεν αμφιβάλλω. Επειδή όμως η κοινωνία είχε ιεραρχία, οι άνθρωποι ήξεραν κάπως να κρατούν τη θέση τους. Δεν υπήρχε, επίσης, το τεράστιο δίκτυο των ΜΜΕ ώστε να δημιουργείται μια ενιαία αγορά, όπου το κάθε ψώνιο μπορεί να εξευτελίζεται και σε αντάλλαγμα να παίρνει δημοσιότητα. (Υποθέτω ότι συνέβαινε και αυτό, αλλά περιοριζόταν σε τοπικό επίπεδο.) Η αλλαγή δεν οφείλεται μόνο στις συνθήκες που διαμόρφωσε η τεχνολογική εξέλιξη στον τομέα της ενημέρωσης. Οφείλεται, κυρίως, στην εξέλιξη της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας σε μαζική δημοκρατία, με την πλήρη πολιτική χειραφέτηση των κοινωνικών στρωμάτων και την εξάπλωση των δικαιωμάτων. Το πρόβλημα του λαϊκισμού είναι εγγενές στη δημοκρατία. Στην περίπτωσή μας, επιτείνεται εξαιτίας του ισχνού αστικού υπόβαθρου της χώρας.