Πενήντα χρόνια εξάρτησης

Ηλίας  Σιακαντάρης

Σαν τους τυχερούς των Δίδυμων Πύργων, που κατάφεραν να δραπετεύσουν από τα κτίρια μετά την επίθεση αλλά πριν καταρρεύσουν, η Ιρλανδία βγήκε χθες κι επίσημα στις αγορές με την πρώτη της προγραμματισμένη διάθεση ομολόγων. Τα πήγε περίφημα: Δανείστηκε με το χαμηλότερο κόστος όλων των εποχών,
μικρότερο από 3% για δέκα χρόνια. (Λίγο μετά ανακοινώθηκαν τα απογοητευτικά νούμερα για την ανάπτυξη της ιρλανδικής οικονομίας το τέταρτο τρίμηνο του 2013 – αλλά αυτό είναι άλλο θέμα.) Στην περίπτωση της Ιρλανδίας βοήθησε και η «Αθηνά» του αρχαίου γνωμικού και η κίνηση της «χείρας»: Η ιρλανδική διοίκηση συνεργάστηκε ενεργά με το «σενάριο» της διάσωσης κερδίζοντας την έξωθεν καλή μαρτυρία και αξιοπιστία – επιπλέον, το timing της έκανε τη χάρη: έφτασε να βγαίνει στις αγορές σε ένα πολύ ευνοϊκό παράθυρο ευκαιρίας για την Ευρωζώνη. Τα ομόλογα περιφέρειας είναι στα πάνω τους, τα επιτόκια στα κάτω τους, η παγκόσμια συγκυρία είναι θετική για Ευρωπαίους «μεταμεληθέντες ασώτους». Η έξοδος της Ιρλανδίας από το Μνημόνιο έχει φόρα. Αν και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το μέλλον, αυτή η φόρα μπορεί να διαχωρίσει τη μοίρα της από τις άλλες χώρες που παραμένουν σε πρόγραμμα.
Η έξοδος της Πορτογαλίας δεν είναι τόσο ξεκάθαρη υπόθεση. Η έξοδος της Ελλάδας δεν είναι καν ορατή. Ο Guntram Wolff, διευθυντής του κέντρου μελετών Bruegel, με άρθρο στη γερμανική Handelsblatt και τη γαλλική Les Echos, εστίασε στη σημασία της σωστής διαχείρισης του «μετά», τη μακρά περίοδο αποπληρωμής των «πακέτων βοήθειας». Υπότιτλος του άρθρου, «Η γενναιοδωρία ανταμείβει». Επισημαίνει πως τα προγράμματα εγκαινίασαν μια σχέση δανειστή και δανειζομένου που θα κρατήσει δεκαετίες: δύο, τρεις, μπορεί και πέντε στην περίπτωση της Ελλάδας… Πως η διαχείριση της σχέσης μεταξύ δανειστών και δανειζομένων θα είναι βασική πρόκληση για την ευρωπαϊκή οικονομική πολιτική τις επόμενες δεκαετίες… Και πως πρέπει να ενταχθεί σε ένα πλαίσιο γενναιοδωρίας, υποστήριξης και θετικών συμβολισμών. Ενας Ελληνας που έχει γεννηθεί το 2000, αναφέρει ο Wolff, το 2030 θα είναι τριάντα ετών. Είναι κρίσιμο να αντιληφθεί στη ζωή του τα πλεονεκτήματα του να ανήκει στην Ε.Ε. – δεν μπορεί η πραγματικότητα στην οποία θα ζει να περιστρέφεται γύρω από τον στείρο στόχο της αποπληρωμής των πακέτων βοήθειας. Χρειάζεται να δει ευκαιρίες, δουλειές, ανάπτυξη. Οι επισκέψεις αξιολόγησης των δανειστών τις επόμενες δεκαετίες δεν μπορεί να έχουν τον «μισητό», μονοδιάστατο, χαρακτήρα ελέγχου ή εποπτείας. Αλλά πρέπει να αποκτήσουν φυσιογνωμία τεχνικής στήριξης, οικονομικού προγραμματισμού για τη βελτίωση της οικονομίας και της απασχόλησης με συμβολισμό συνεργασίας. Η ισορροπία είναι εύθραυστη – αλλά η ιστορία ανταμείβει τους γενναιόδωρους, καταλήγει το Bruegel.
Το άρθρο δεν ανακαλύπτει την Αμερική, δεν αναφέρει καν κάτι που δεν έχει εμπεδώσει ο μέσος Ελληνας ή δεν έχει γράψει ο τυπικός αρθρογράφος εδώ και χρόνια. Η επιρροή του αυξάνεται από το γεγονός ότι δεν το λέει ελληνική πηγή. Δεν είναι δε το μόνο. Τον τελευταίο καιρό, με αφορμή και την έρευνα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τις πρακτικές της τρόικας, πληθαίνουν οι αναφορές για τις υπερβολές, τις αδικίες και τις παραλείψεις της συνταγής που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα. Αργά αλλά σταθερά παγιώνεται η ανάγκη στήριξης της κατεστραμμένης ελληνικής οικονομίας, η έκκληση για αλλαγή. Αρχίζει να ισχυροποιείται η συμπάθεια προς την ταλαιπωρία των Ελλήνων, να διογκώνεται η κριτική για την «τραπεζική» φυσιογνωμία της τρόικας και της Ε.Ε. Πρέπει να περιμένουμε να τα πουν ξένοι για να πείσουν; Ναι, γιατί οι εγχώριες έριδες, κουτοπονηριές και υποκρισίες δεν έχτισαν αξιοπιστία ούτε καν για προφανείς ελληνικές διεκδικήσεις. Δυστυχώς, θα πρέπει να περιμένουμε από τους ξένους να φιλοτιμηθούν να εξομαλύνουν το γήπεδο – ας ελπίσουμε οι γεννημένοι το 2000 Ελληνες να μάθουν να θέτουν την ατζέντα καλύτερα.