Πίστευε και μη ερεύνα

Του Στέφανου Κασιμάτη

Αυτή η χώρα έχει λαμπρό μέλλον. Γι’ αυτό δεν μας διαβεβαιώνουν με κάθε ευκαιρία οι πολιτικοί ταγοί μας; Αυτό δεν είναι το mantra της εποχής; Αυτό δεν είναι η συνήθης επωδός κάθε δημόσιας ομιλίας για την κρίση, σε σημείο ώστε να αισθάνεσαι ότι, κατά κάποιο τρόπο, είναι εθνική υποχρέωση να το λες και εσύ; (Μήπως και το πιστέψεις ή, ακόμη καλύτερα, μήπως και συμβεί
στ’ αλήθεια...). Εγώ, λοιπόν, όπως έκανα τη στρατιωτική θητεία μου, όπως πληρώνω τους φόρους μου πάντα εμπροθέσμως, όπως δεν αμελώ ποτέ να ζητώ απόδειξη για κάθε συναλλαγή, έτσι και τώρα θα ανταποκριθώ στην καινούργια αυτή εθνική υποχρέωση όλων μας και θα επαναλαμβάνω την πεποίθησή μου στο λαμπρό μέλλον αυτής της χώρας!

Βέβαια,για να είμαι απολύτως ειλικρινής μαζί σας, δεν το βλέπω να βασίζεται στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων του τουρισμού της, έστω και αν οι περισσότεροι εξ ημών σε αυτές τις δυνατότητες εναποθέτουμε τις ελπίδες μας για τη μελλοντική ανάπτυξη της ωραιότερης χώρας του κόσμου κ.λπ. Διαβάζω, φερ’ ειπείν, ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας, με απόφασή του, εμποδίζει επένδυση τουριστικού χαρακτήρα και ύψους 100 εκατομμυρίων ευρώ στην Κασσιόπη της Κέρκυρας. Κρίνει ότι η εθνική ασφάλεια υπερτερεί του δημοσίου συμφέροντος από την πώληση εκτάσεως 500 στρεμμάτων στη συγκεκριμένη περιοχή, επειδή είναι σε θέση να εκτιμήσει καλύτερα από το υπουργείο Εθνικής Αμύνης το ζήτημα εθνικής ασφαλείας που ανακύπτει λόγω της επενδύσεως.

Ενδέχεται, πράγματι, το ΣτΕ να γνωρίζει καλύτερα από το ΥΕΘΑ - δεν υποτιμώ καθόλου τον ρόλο του, ούτε αμφισβητώ την αξιότητα των δικαστών. Ομως τα καθέκαστα της υπόθεσης, όπως τουλάχιστον καταγράφονται στον Τύπο, υπερβαίνουν τη (δική μου) αντίληψη της λογικής. Να τα παρουσιάσω: μέσα στην προς εκποίηση έκταση υπάρχει εγκατεστημένο ραντάρ του Πολεμικού Ναυτικού, το οποίο έπρεπε να αλλάξει θέση, εφόσον ο χώρος προοριζόταν για τουριστική αξιοποίηση. Αλλαξε θέση και εγκαταστάθηκε περίπου 70 μέτρα ψηλότερα. Το Ανώτατο Ναυτικό Συμβούλιο (ΑΝΣ) έκρινε μάλιστα ότι η νέα θέση ήταν προτιμότερη από την προηγούμενη, καθώς επέτρεπε καλύτερη «ορατότητα» στο ραντάρ. Οι δικαστές όμως φαίνεται ότι παίρνουν κατά κυριολεξία το γνωστό ευφυολόγημα του Κλεμανσό για τον πόλεμο (une chose trop grave pour la confier a des militaires) και θεωρούν ότι οι υποθέσεις του Πολεμικού Ναυτικού είναι πολύ σοβαρές για να τις εμπιστευθούν στους ναυάρχους. Απέρριψαν ως ανεπαρκή, λοιπόν, τη γνωμοδότηση του ΑΝΣ, με την αιτιολογία ότι είχε βασιστεί σε αναλογικό τοπογραφικό και όχι σε ψηφιακό «με ακρίβεια δεκαδικού».

Λέτε να υπάρχει κάπου ένας νόμος που ορίζει επακριβώς (με ακρίβεια δεκαδικού, που λέει ο λόγος...) τις προϋποθέσεις νομιμότητας μιας γνωμοδοτήσεως του ΑΝΣ; Δεν θα απέκλεια να υπάρχει, κάπου μέσα στο χάος της ελληνικής πολυνομίας. (Ολα είναι πιθανά σε τούτη την απίθανη χώρα...). Ομως, ακόμη και αν υπάρχει τέτοιος νόμος, ο παραλογισμός της υπόθεσης δεν παύει να υφίσταται. Αν, κατά παράλογο τρόπο, οι νόμοι σχηματίζουν ένα πλέγμα που σκοπό έχει να θωρακίζει την ακινησία του κράτους, τότε οι δικαστές, εφόσον είναι το καθήκον τους να εφαρμόζουν τους ισχύοντες νόμους, γίνονται όργανα του παραλόγου. Ειλικρινά, δεν τους κακίζω καθόλου. Αντιθέτως, τους συμπονώ· γιατί όσοι εξ αυτών διαθέτουν ευρύτητα πνεύματος, ώστε να μην εγκλωβίζονται στη λατρεία των τύπων, πρέπει να υποφέρουν. Και, πάντως, η συγκεκριμένη απόφαση θα μπορούσε να θεωρηθεί δυνάμει προσβλητική για τα μέλη του ΑΝΣ. Δηλαδή, παρέβησαν τον όρκο τους, υποκύπτοντας σε πιέσεις, ή απλώς αμέλησαν το καθήκον τους; Δεν τολμώ να ισχυρισθώ τίποτε από τα δύο μετά βεβαιότητας, όμως η υποψία μένει να αιωρείται, εφόσον το ΣτΕ θεωρεί άκυρη τη γνωμοδότησή τους.

Υπάρχει και κάτι ακόμη όμως, που δεν ταιριάζει με τη δική μου κοινή λογική. Θυμάμαι προ πενταετίας μία άλλη απόφαση του ΣτΕ, η οποία εμπόδισε τότε το ΥΕΘΑ να προχωρήσει στην κατασκευή υπόγειου κέντρου επιχειρήσεων, σε έκταση όπου ο Στρατός είχε -και, υποθέτω, εξακολουθεί να έχει- αποθήκες καυσίμων. Η κατασκευή του έργου ήταν νατοϊκή υποχρέωση της χώρας, αλλά και λογική υποχρέωσή της: ένα δεύτερο κέντρο επιχειρήσεων είναι απαραίτητο για να συνεχισθεί ο «υπέρ πάντων αγών», αν το πρώτο πληγεί καίρια. Η αιτιολογία εκείνης της απόφασης του ΣτΕ επικαλείτο το ότι οι αποθήκες καυσίμων βρίσκονταν μέσα σε περιοχή η οποία είχε κηρυχθεί προστατευόμενη (Natura). Επομένως, το δημόσιο συμφέρον τότε υπερίσχυε της εθνικής ασφαλείας. Σήμερα ο κανόνας αντιστρέφεται. Να οφείλεται στην «πολλαπλότητα των στοχαστικών προσαρμογών του Ελληνισμού»; (Εγώ, τουλάχιστον, στον Καβάφη βρίσκω πάντοτε μια απάντηση για τα πάντα...).

Νομικά -να το ξαναπώ- δεν ξέρω. Εχω ακούσει όμως για την έννοια της «ασφάλειας Δικαίου»· της ασφάλειας, δηλαδή, ότι για το ίδιο θέμα η Δικαιοσύνη θα αποφανθεί με τον ίδιο τρόπο, της διάρκειας στην άποψη της. Δυσκολεύομαι να δω πώς υφίσταται η ασφάλεια Δικαίου, όταν με την πενιχρή γνώση και τα πτωχά μέσα που διαθέτω συγκρίνω τη λογική των δύο αποφάσεων. Φοβάμαι, δε, ότι τέτοιου είδους ανακολουθίες πρέπει να προστεθούν στις απογοητευτικές επιδόσεις της ελληνικής Δικαιοσύνης, για τις οποίες διαβάσαμε την περασμένη Κυριακή στην «Κ»: διαθέτουμε 40,1 εκατομμύρια για τον προϋπολογισμό των δικαστηρίων, έναντι 39,6 του ευρωπαϊκού μέσου όρου και 29 δικαστές ανά 100.000 κατοίκους, έναντι 19 δικαστών του ευρωπαϊκού μ.ο., ωστόσο χρειαζόμαστε 510 ημέρες (εργάσιμες) για να τελεσιδικήσει μια υπόθεση, όταν ο μ.ό. στην Ευρώπη είναι οι 170 ημέρες.

Εντούτοις, η πεποίθηση ότι μας περιμένει ένα λαμπρό μέλλον παραμένει ακράδαντη και «γίνεται μέσα μας το ζώπυρο για το σπρώξιμο του είναι μας». (Σ.σ.: υπέροχη αρλούμπα την οποία άκουσα στην τηλεοπτική μετάδοση της παρέλασης στις 25 Μαρτίου και τη σημείωσα για μελλοντική χρήση...). Απλώς, αναρωτιέμαι μήπως πρέπει να αρχίζουμε να συνηθίζουμε λιγάκι την ιδέα ότι το λαμπρό μέλλον δεν πρέπει να το περιμένουμε από τις επενδύσεις. Διότι, εξ όσων γνωρίζω, το πρώτο από το οποίο ξεκινούν όσοι έχουν σοβαρή πρόθεση να επενδύσουν σε μια ξένη χώρα είναι η εξέταση του συστήματος της απονομής δικαιοσύνης. Τα άλλα -διαβεβαιώσεις ασφάλειας από πρωθυπουργούς και υπουργούς- έπονται.

Η εδραία πεποίθησή μου ότι μας περιμένουν καλύτερες ημέρες δεν κλονίζεται. Θα πορευτούμε σε αυτά που ο Τσώρτσιλ -υπόδειγμα παντοτινό των πολιτικών μας εν καιρώ κρίσης, ως προς τη ρητορική τουλάχιστον- στις ζοφερότερες ώρες του πολέμου φανταζόταν ως «πλατιά, ηλιόλουστα υψίπεδα» (broad, sunlit uplands). Αυτή η πίστη μου δεν κλονίζεται από τις αμφιβολίες, ακόμη και αν τις σπέρνει η πραγματικότητα. Μα τι λέω; Ιδίως όταν τις σπέρνει η πραγματικότητα! Διότι τι το ελληνικότερον από την άρνηση της πραγματικότητας; Βέβαια, πώς θα έλθει η ανάπτυξη και οι καλύτερες μέρες δεν ξέρω. Θα έλθει κάπως. Θα τη φέρει ο Τσίπρας με τον Μηλιό και τον Στρατούλη; Ο «πολέμαρχος του Θεού» και το σωματίδιο «Ιχώρ»; Γιατί όχι ο ίδιος ο Λιακόπουλος ακόμη; Πάντως θα έλθει. Είναι εθνική υποχρέωση να το πιστεύουμε...