Ο εμπρησμός, ως πράξη οργής

Ανδριανού Γκουρμπάτση, 

Αντιστράτηγου Π.Σ,ε.α., νομικού

Εμπρησμός, κατά την ''κοινή'' του όρου έννοια, και με αυτήν την έννοια χρησιμοποιείται στο παρόν άρθρο, είναι η εκ δόλου προκαλούμενη (αστική) πυρκαγιά. Ως γνωστόν, όμως κατά την ''νομική'' του έννοια, πέραν της προαναφερόμενης έννοιας, νοείται επιπλέον και η εξ αμελείας προκαλούμενη πυρκαγιά. Αντίστοιχα για τις πυρκαγιές σε δάση χρησιμοποιείται ο όρος ''εμπρησμός δάσους'' με
δόλο ή από αμέλεια.. Μεταξύ των ψυχολογικών κινήτρων, που ωθούν το δράστη στο να προκαλέσει εμπρησμό, είναι και η οργή.
Οργή, είναι ο έντονος θυμός, που προκαλείται από κάτι δυσάρεστο και εκδηλώνεται με επιθετικότητα και εκδικητική συμπεριφορά. Ο θυμός είναι ένα πανανθρώπινο και οικουμενικό συναίσθημα, το οποίο απαντά σε ερεθίσματα που απειλούν το αίσθημα ''δικαίου'' μέσα μας καθώς και την αυτοαξία μας. Υπάρχουν ψυχοσυναισθηματικές καταστάσεις, όπως το αίσθημα αδικίας, προσβολής, ντροπής, υποτίμησης, απώλειας ελέγχου, σκέψεις ότι ο άλλος καταπατά τα δικαιώματά σου, σε υποτιμά, σε ταπεινώνει κ.α, που αποτελούν συνήθη αίτια πίσω από το ισχυρό, οδυνηρό και αρνητικό συναίσθημα τον θυμό. Υπάρχουν σημάδια (ενδείξεις), ότι κάποιος είναι θυμωμένος, όπως ταχυπαλμία, ακανόνιστη αναπνοή ή πνίξιμο, αίσθηση φούντωσης στο πρόσωπό μας, νιώθουμε την ανάγκη να φωνάξουμε δυνατά, ή να σπάσουμε ή να πετάξουμε κάποιο αντικείμενο ή να χτυπήσουμε κάποιον, ή ,και το πιο ακραίο, να κάψουμε, προκειμένου να εκτονωθούμε.
Σε περιόδους κοινωνικής έκρηξης, όπως αυτό το διάστημα που βιώνουμε στη χώρα μας, εξ αιτίας της οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής κρίσης, όπου πολλές από τις πυρκαγιές - ''εμπρησμούς'', προκαλούνται, πέραν των άλλων εγκληματικών στοιχείων, και από οργισμένους πολίτες, στο πλαίσιο και επ΄ ευκαρία κάποιας απεργιακής κινητοποίησης, συγκέντρωσης διαμαρτυρίας, πολιτικής εκδήλωσης, απέναντι στο πολιτικο-κοινωνικό-οικονομικό σύστημα, πρόκειται για τους αποκαλούμενους ''εμπρησμούς κοινωνικής σύγκρουσης'', το οποίο ο πολίτης πιστεύει ότι τον αδικεί, του καταπατά τα δικαιώματά του, βιώνει έλλειψη δικαιοσύνης και εν τέλει βλέπει άνιση μεταχείρισή του απέναντι σε άλλους συνανθρώπους του. Οι οργισμένοι πολίτες δεν μπορούν όλοι να διαχειρισθούν εύκολα το θυμό τους από κάποια έκρηξη οργής, και τότε το συναίσθημα είναι πρόβλημα, αφού άλλοι πετάνε αντικείμενα και σπάνε και άλλοι βάζουν φωτιές σε υποδομές και αντικείμενα που υπάρχουν μπροστά τους. Η Πολιτεία δεν πρέπει στις περιπτώσεις αυτές με τις αποφάσεις της να προκαλεί και επιδεινώνει το πρόβλημα, γιατί έχει μερίδιο ευθύνης και αυτή στα εγκλήματα αυτά, μάλιστα πρέπει να θεωρείται, όσο κι αν αυτό είναι σκληρό, ως ''ηθικός αυτουργός'' των εμπρησμών αυτής της κατηγορίας κι αυτό ας μην το παραβλέπει.
Σήμερα είναι, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, το ''κοινωνικό κλίμα'' εξόχως ευνοϊκό και κατάλληλο, μάλιστα δε βρισκόμαστε σε ιδιαίτερα έκρυθμη κατάσταση, για να προκαλούνται εμπρησμοί ''κοινωνικής σύγκρουσης'', σε μια έκρηξη οργής, από άτομα που δεν μπορούν να διαχειριστούν πολύ εύκολα το θυμό τους, που η ίδια η πολιτεία τους έχει προκαλέσει στο πλαίσιο, για παράδειγμα της οικονομικής κρίσης, όπως ανεργία, φτώχεια, εξαθλίωση οικονομική, καταπάτηση των εργασιακών και άλλων δικαιωμάτων τους, ανασφάλεια εργασιακή κ.λ.π. Έρευνα του Πανεπιστημίου του Τορόντο καταδεικνύει, ότι οι κατηγορίες που είναι πιθανότερο να εκδηλώσουν θυμό είναι οι νεότεροι σε ηλικία, όσοι έχουν παιδιά και οι λιγότερο μορφωμένοι. Στην Αμερική οι εκρήξεις οργής είναι μια ασθένεια, που σύμφωνα με σχετική έρευνα πλήττει, (1) στους (20) πολίτες. Αυτό, ας μην το λησμονούν και υποτιμούν οι αρμόδιοι στη χώρα μας και να μην προβάλλουν σε κάθε περίπτωση, όπως π.χ. στους εμπρησμούς που προκλήθηκαν στην Αθήνα, τον Δεκέμβρη του 2008 και την 12 Φεβρουαρίου 2012, ως ''άλλοθι'' επειδή τους εξυπηρετεί πολιτικά ή για άλλους λόγους σκοπιμότητας, όπως για να καλυφθεί η αναποτελεσματικότητα των αρμοδίων αρχών ή άλλου είδους ελλειμματική αντιμετώπιση, ότι δήθεν είναι αποκλειστικά και μόνον έργο των κουκουλοφόρων ή παρακρατικών μηχανισμών ή ξένων πρακτόρων ή μελών εξωκοινοβουλευτικών ομάδων των άκρων κ.α., γιατί έτσι εξυπηρετεί την εκάστοτε Κυβέρνηση και το ισχύον πολιτικό σύστημα. Δεν αποκλείεται όμως να προκαλούν εμπρησμούς κι αυτοί, αλλά όχι όμως μόνον αυτοί. Το κύμα της οργής των πολιτών, το διάστημα που διανύουμε, είναι ιδιαίτερα έντονο, και όσο οι αδικίες και ανισότητες μέσα στην κοινωνία αυξάνουν και πληγώνουν τους πολίτες, η οργή κάποια στιγμή μπορεί να ξεχειλίσει, να γίνει χείμαρρος, και κάποια στιγμή τσουνάμι. Τότε η κατάσταση θα είναι ανεξέλεγκτη. Για τον λόγο αυτό, οι αρμόδιοι θα πρέπει να έχουν τα ανωτέρω πάντοτε υπόψη τους, να σχεδιάζουν, και να λαμβάνουν τα αναγκαία εγκληματο-προληπτικά μέτρα, για να μπορούν να αποτρέψουν και αντιμετωπίσουν φαινόμενα ακραίας συμπεριφοράς τους, κατά την απογείωση του θυμού τους, όπως είναι οι βανδαλισμοί, και φυσικά και η πρόκληση εμπρησμών. Η Πολιτεία λοιπόν είναι ανάγκη άμεσα να βρει ποια είναι τα πραγματικά, ρεαλιστικά αίτια που προκαλούν τους εμπρησμούς και να δώσει λύσεις, πριν είναι αργά. Ο εμπρησμός, είναι ένα βιο-κοινωνικό φαινόμενο και, ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπισθεί.