Ερωτώντας, ανακαλύπτεις

Σπύρος Παπαγιάννης

Να μην ρωτάς λοιπόν τι κάνει η πατρίδα για σένα, αλλά τι κάνεις εσύ για την πατρίδα, μας είπε, παραφράζοντας τον Κέννεντυ, ο δυτικόψυχος πρωθυπουργός μας.
Μήπως όμως πρέπει πρώτα να αναρωτηθούμε τι εστί πατρίδα;
Πατρίδα είναι η αφηρημένη ιδεολογική εξαΰλωση της διαχρονικά εξελισσόμενης ιστορικής συνέχειας ενός λαού στον γεωγραφικό χώρο των ιστορικών πατρογονικών ενθυμημάτων του.
Η πατρίδα είναι το κοινό σπίτι που στεγάζει
πνευματικά όλους, καλούς και κακούς, που μοιράζονται μια κοινή καταγωγή, μια κοινή γλώσσα, ένα κοινό πολιτισμό, έχουν όμως διαφορετική ψυχοσύνθεση, φιλοσοφία ζωής, αίσθηση καθήκοντος, όραμα για το μέλλον, αλλά και διαφορετική κλίμακα αξιών και προτεραιοτήτων. Η πατρίδα με άλλα λόγια είναι το κοινό συλλογικό θεωρητικό επιστέγασμα διαφορετικών ζώντων και άρα ρευστών συνειδητοτήτων.
Έτσι η πατρίδα του ενός διαφέρει από την πατρίδα των άλλων και χρειάζεται συνεχής πνευματική επαφή των μελών μιας κοινωνίας γιά την σύγκλιση των αντιλήψεών τους
περί πατρίδος και την διατήρηση, ει δυνατόν, των κοινών στοιχείων του παρελθόντος από την μια, μα και την ανεύρεση και σφυρηλάτηση νέων κοινών στοιχείων που θα συνδέσουν τα μέλη της κοινωνίας μεταξύ τους στο παρόν και στο μέλλον.

Η πατρίδα χρειάζεται τον έρωτα των ανθρώπων, όχι μόνο για το παρελθόν, μα και για την ζωή την ίδια που τρέχει στους δρόμους για να πάει στο αύριο, μιλώντας με την γλώσσα του χθές, της μητέρας μας και της γιαγιάς μας, για να μας πεί καλημέρα και να μας ρωτήσει στοργικά πως είμαστε.

Πατρίδα είναι αυτός ο περιρρέων γύρω μας ηλεκτρισμός, που αρκεί να εμπλακείς στην κουβέντα με κάποιον άγνωστο και νιώθεις τον δυναμισμό από την προοπτική μιας νέας γνωριμίας και σχέσης, μιας νέας φιλίας. Ο πατριώτης δημιουργεί φιλίες εύκολα, ανοίγεται στους ανθρώπους και χαίρεται να μεταγγίζει την ψυχή του, μα και να μαθαίνει από αυτούς και να ανακαλύπτει στο πρόσωπό τους νέες πτυχές της πατρίδος του, νέες ιδέες, νέα όνειρα και οράματα για το κοινό μέλλον όλων.

Η πατρίδα λοιπόν πρέπει να ενώνει και όχι να χωρίζει τους ανθρώπους. Η πατρίδα δεν εξαντλείται στην μοναχική σχέση της συνείδησης ενός σύγχρονου μοναχικού αστού με το πνεύμα του, μα στην σχέση της συνείδησης αυτής με το συλλογικό πνεύμα όσων περισσότερων ανθρώπων μπορεί να περικλείσει, στην συναισθηματική και πνευματική αγκαλιά του, στο ενδιαφέρον και την αγάπη του για τους άλλους.

Η πατρίδα λοιπόν δεν νοείται με την ανταλλακτική αστική λογική, του τι μου δίνεις για να σου δώσω, αλλά με την χριστιανική περισσότερο λογική, του δίνω όσο πιο πολλά μπορώ για να εισπράξω κάτι περισσότερο από την ευγνωμοσύνη των άλλων ἤ την υστεροφημία μου, για να νιώσω την εσωτερική χαρά της προσφοράς μου σ’ αυτούς και για να μπορέσω έτσι να σπάσω τον φραγμό της ατομικότητας που καταδικάζει την ύπαρξη στην φυλακή της μοναξιάς της.

Πατρίδα λοιπόν είναι να ανακαλύψεις τους άλλους, ξεπερνώντας τον εαυτό σου, γι’ αυτό και η πατρίδα συμπορεύεται με τον Θεό και το Ευαγγέλιο.
Όντως λοιπόν, πάντα πρέπει να ρωτούμε τι κάνουμε εμείς πρώτοι για την πατρίδα, προτού αναρωτηθούμε τι κάνει η πατρίδα για μας, μόνο που πρέπει να ξέρουμε πως πατρίδα δεν είναι η εξουσία, ἤ οι πιστωτές και οι τοκογλύφοι που μιλούν εξ ονόματός της, μα οι άνεργοι, οι απολυόμενοι, οι αδικούμενοι, αυτοί που πλήττονται πρώτοι από την παραβίαση του συντάγματος και των δημοκρατικών και εργατικών δικαιωμάτων των πολιτών.

Τι κάνουμε λοιπόν για όλους αυτούς, τώρα που η πατρίδα βιάζεται από τους εκλεκτούς της, από αυτούς που ανέλαβαν να διαφυλάξουν το συλλογικό της πνεύμα και αυτοί αντικατέστησαν την συλλογικότητα της κοινωνικής αλληλεγγύης με την συλλογικότητα της κοινής όλων καταπίεσης και της λογικής του « ο σώζων εαυτόν σωθείτω ».

Πώς θα διαφυλάξουμε τους συνανθρώπους μας από τον κανιβαλισμό της άρχουσας τάξης που θέλει με τα πτώματα των μισών Ελλήνων, να θρέψει τους άλλους μισούς; Και τι πατρίδα, τι πνεύμα και τι αγάπη θα μείνει σ’ αυτούς που θα επιζήσουν όταν θα έχουν συνηθίσει στο κρέας του συνανθρώπου τους; στη δουλόφρονα υποταγή στους ξένους και όταν ο ιερός χώρος της πατρίδος με την δυσοσμία των ζωντανών πτωμάτων του θα έχει μετατραπεί σε χώρο προσέλκυσης επενδυτικών ορνέων;

Αυτή είναι η πατρίδα που θα μας ενώσει όλους, σαν δούλους όμως, σε κοινά στρατόπεδα συγκέντρωσης;
Δεν πρέπει λοιπόν ο πολίτης να μάθει να διακρίνει την φωνή της πατρίδος από την φωνή της εξουσίας, την φωνή του Θεού από την φωνή του Καίσαρος, ἤ του διαβόλου;
Δεν πρέπει να ξέρει να διακρίνει τον πατριδοκάπηλο από τον πατριώτη;,
τον ιδιοκτήτη της πατρίδος, από τον διαρρήκτη της, έστω και αν αυτός κατέχει αξιώματα, ἤ και το υπέρτατο αξίωμά της; Και το θέμα δεν είναι μόνο τι κάνει ο καθένας μόνος του, αλλά τι κάνει για να συναντήσει τους άλλους, για να βγεί από την μοναξιά του και ν’ ανταμώσει την δυστυχία τους, για να νιώσει ότι είναι ένα με αυτούς και να τους συνδράμει πνευματικά, ηθικά, υλικά και πολιτικά.
Η ισχύς εν τη ενώσει λοιπόν.
Τι κάνει ο καθένας γι’ αυτήν την ένωση, τι κάνουν οι πολίτες, γιατί δεν οργανώνονται κόντρα στα κόμματα που ζούν από την κοινωνική διαίρεση και αντιπαλότητα;
Τι κάνουν για να πιέσουν τα κόμματά τους να προτάξουν την πατρίδα και το έθνος πάνω από το κομματικό συμφέρον, και πολύ περισσότερο από το προσωπικό συμφέρον αυτών που ηγούνται μια ζωή των κομμάτων και έχουν απολιθωθεί και εξηλιθιωθεί στην ηγετική τους ακρόπολη;
Τι κάνουν για να υπερβούν τον εαυτό τους, τον φθόνο για τον πλησίον, την τάση ανωτερότητας και τον ξιπασμό τους; και να νιώσουν πως σήμερα αυτοί, αύριο εμείς, καθώς από την στιγμή που αποκτά ο Καίσαρας το δικαίωμα να κόβει στο όνομα της πατρίδος κεφάλια, μισθούς, συντάξεις και εισοδήματα, έχει το ελεύθερο να πράξει οτιδήποτε, εις βάρος όλων;
Ποια εγγύηση έχει λοιπόν ο καθένας μας πως αυτός ο κατήφορος της κοινωνίας έχει όρια ; Και ως πότε θα ανεχόμαστε να χειρουργούν κάποιοι εξ’ ονόματος όλων μας αυθαίρετα την κοινωνία, για να κοντύνουν τους ανθρώπους της, τις απαιτήσεις τους, τον πολιτισμό τους, τις συνειδήσεις τους και την ψυχή τους.
Ποιοι είναι αυτοί οι κρεοφάγοι Κρέοντες που ήρθαν στην πατρίδα της Αντιγόνης να διδάξουν την φωνή της εσωτερικής συνείδησης και να μας μιλήσουν για το καθήκον και τον σεβασμό προς την πατρίδα που δεν σέβεται πλέον τίποτε, ούτε θεσμούς, συντάγματα, νόμους, ούτε γέροντες, αναπήρους, παιδιά, αρρώστους και ανήμπορους.
Σε ποιόν Καιάδα μας οδηγεί η δαρβίνειος λογική των Ευαγγελιστών της παραγωγικότητας και τι κάνουμε πράγματι για να τους αφαιρέσουμε το δικαίωμα να παίρνουν την πατρίδα των θυμάτων τους στο στόμα τους;
Αυτή είναι πράγματι η βαθύτερη δημοκρατικά διαμοιραζόμενη ενοχή όλων μας.