Αρχή, το ήμισυ του παντός

Κωστής Βέρρος

Οι νηφάλιοι και αντικειμενικοί παρατηρητές και αναλυτές, που από την εποχή προ της υπογραφής του πρώτου Μνημονίου επεσήμαιναν ότι πήραμε στραβό δρόμο αλλά πολιτικοί και πολυπράγμονες δημοσιογράφοι είτε τους εχλεύαζαν είτε τους αγνοούσαν επιδεικτικά, σήμερα δικαιώνονται.
Τα τελευταία 24ωρα επανέρχονται στη δημόσια συζήτηση δύο αλληλοσυνδεόμενα θέματα : αφενός η "ομολογία" τού ΔΝΤ πως στο πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης που
επιβλήθηκε στην Ελλάδα με το πρώτο Μνημόνιο υπήρχαν λάθη και οδήγησαν εν πολλοίς στη σημερινή οικτρή κατάσταση της ελληνικής κοινωνίας και, αφετέρου, η επίρριψη ευθυνών από το ΔΝΤ στην Ευρωπαϊκή Ένωση για την καθυστέρηση αντίδρασής της, ιδίως ως προς μία επιβεβλημένη γενναία απομείωση (κούρεμα) τού ελληνικού δημοσίου χρέους.

'Όπως ήταν αναμενόμενο, η "καταγγελία" τού ΔΝΤ κατά της ΕΕ προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η οποία με εκπρόσωπό της τόνισε ότι την εποχή εκείνη η ΕΕ δεν διέθετε τον απαραίτητο μηχανισμό για άμεση αντίδραση και πως, αν δεν ελαμβάνοντο άμεσα μέτρα, η πολύ πιθανή χρεωκοπία της Ελλάδος θα ήταν καταστροφική για ολόκληρη την Ευρωζώνη. Με άλλα λόγια, η Ευρωζώνη και το ευρώ θα έπαυαν να υπάρχουν.

Τί τόνιζαν, λοιπόν, οι νηφάλιοι και αντικειμενικοί παρατηρητές και αναλυτές;; Στην Ελλάδα είχαμε τότε μια πραγματικότητα με τη δική της "πολιτική ιδιαιτερότητα". Μία νέα κυβέρνηση με έναν Πρωθυπουργό λαοπρόβλητο και πολλά υποσχόμενο με το "Λεφτά Υπάρχουν", ο οποίος, όμως γνώριζε πάρα πολύ καλά την οικτρή δημοσιονομική κατάσταση της χώρας. Το να πάρει, άμα τη εκλογή του, σκληρά αντιλαϊκά μέτρα, που έθεταν στέρεες βάσεις για μία δημοσιονομική εξυγίανση, ήταν πολιτικά και κομματικά αδύνατο καθώς θα σήμαινε την άμεση πολιτική αυτοκτονία του.

Φαίνεται, λοιπόν, ότι επέλεξε, εν γνώσει ή εν αγνοία του, τη διαδικασία τού αργού πολιτικού θανάτου. 
Γνωρίζοντας ότι η άμεση εφαρμογή της πολιτικής των παροχών θα ήταν σε λίγο καιρό καταστροφική για την χώρα και τον ίδιο, αλλά μην μπορώντας να την εφαρμόσει "ιδία βουλήσει", αποφάσισε να αποκαλύψει διεθνώς και με τη μεγαλύτερη δυνατή διεθνή δημοσιότητα το "ελληνικό χάλι"::: Λέγαμε ψέματα για το δημόσιο χρέος, λέγαμε ψέματα για το έλλειμμα, η χώρα είναι ένας βυθιζόμενος ΤΙΤΑΝΙΚΟΣ, είμαστε διεφθαρμένοι, είμαστε διαπλεκόμενοι, είμαστε ψεύτες και κλέφτες.

Σε πολλά, αν μη σε όλα είχε απόλυτο δίκιο. Και θα μπορούσε να το πει ο καθένας χωρίς να κατηγορηθεί για συκοφαντία. Μόνον που δεν μπορείς να το πεις φωναχτά όντας ο Πρωθυπουργός της χώρας. Εκτός από όλα τα άλλα, έμμεσα αλλά σαφέστατα, λες "μην μού δίνετε και μένα σημασία, μην με πιστεύετε, είμαι κι' εγώ κλέφτης και ψεύτης".

Και ξεκινά η ελληνική περιπέτεια. Το δημοσιονομικό έλλειμμα χρειαζόταν δραστική περικοπή με άμεση γενναία μείωση των δαπανών τού Δημοσίου, ενώ το δημόσιο χρέος, για να γίνει βιώσιμο και να μπορέσει να εξυπηρετηθεί, έπρεπε να συρρικνωθεί. Το ΔΝΤ, το οποίο ήταν ενήμερο μέσω των συζητήσεων Παπανδρέου και Στρος Καν, επισημαίνει αυτήν την ανάγκη. Το τονίζει κατ' επανάληψη στην τότε κυβέρνηση, η οποία επιλέγει να αγνοήσει τις επίμονες παροτρύνσεις.

Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι θέτει το θέμα στην ΕΕ, αλλά η αντίδραση, ιδίως της Γαλλίας και της Γερμανίας, είναι αρνητική καθώς οι τράπεζές τους είναι πολύ εκτεθειμένες έχοντας στα χαρτοφυλάκιά τους ελληνικά ομόλογα αξίας πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ. Αυτή είναι η σκληρή αλήθεια. Κανείς δεν μπορεί να την αμφισβητήσει. Από την άλλη πλευρά, όμως, η οποιαδήποτε ελληνική κυβέρνηση δεν θα έπρεπε να μεριμνήσει πρωτίστως, αν μη αποκλειστικά, για τα συμφέροντα τού ελληνικού κράτους, τού ελληνικού λαού;;;

Και όμως. Τα όσα μέχρι σήμερα έχουν πει τόσο ο τότε Πρωθυπουργός Γιώργος Ανδρέα Παπανδρέου όσο και ο τότε Υπουργός Οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου, τονίζουν μία τάση, αν μη θέληση, υποτέλειας. Ενώ θα μπορούσαν κάλλιστα να αξιοποιήσουν προς όφελός μας την πασίγνωστη τότε και σήμερα δεδηλωμένη αδυναμία αντίδρασης της ΕΕ απαιτώντας την άμεση απομείωση τού ελληνικού δημόσιου χρέους, έστω και με μεγάλες ζημίες των ξένων τραπεζών, διότι σε αντίθετη περίπτωση η Ελλάδα θα κήρυττε στάση πληρωμών, άρα πτώχευση, προτίμησαν να σιγήσουν. Επιπλέον, θα μπορούσε να εξασκηθεί περαιτέρω πίεση επειδή τα ελληνικά ομόλογα διέποντο τότε από το ελληνικό δίκαιο.

Και αφού εσίγησαν και αποφασίσθηκε η εκπόνηση ενός στην ουσία και πραγματικότητα ανεφάρμοστου προγράμματος δημοσιονομικής εξυγίανσης με τη συμμετοχή τού ΔΝΤ, η κυβέρνηση, όπως από τότε φάνηκε και αποδεικνύεται σήμερα, το αποδέχθηκε έτσι όπως είχε συνταχθεί από τους "σκληροπυρηνικούς φρηντμανιστές" γραφειοκράτες τού ΔΝΤ, χωρίς καν να διαπραγματευθεί. 
Και υπέγραψε το περίφημο Πρώτο Μνημόνιο. 
Που στην ουσία είναι το ΜΟΝΑΔΙΚΟ μνημόνιο, καθώς το δεύτερο και το τρίτο δεν αποτελούν παρά επικαιροποίησή του με τα νέα δεδομένα.

Το "κακό" όμως συνεχίζεται. Η κυβέρνηση γνωρίζει ή, αν θέλετε, αντιλαμβάνεται κατόπιν εορτής, ότι πολλά από τα μέτρα τού Μνημονίου δεν θα απέδιδαν. Η αντιπολίτευση σωστά επιμένει ότι πρέπει να αλλαχθεί το μίγμα μέτρων και προτείνει το "Ζάππειο 1", τού οποίου τα μέτρα μόνον την εποχή εκείνη και με τα τότε δεδομένα θα μπορούσαν να αποδώσουν. Αλλά τελικά δεν γίνεται τίποτε, η κυβερνητική επιλογή είναι και η ευκολότερη. Εφαρμόζονται τα εισπρακτικά μέτρα κυρίως, αν μη μόνον, στους μισθωτούς και συνταξιούχους, ενώ τα αγκάθια των ελεύθερων επαγγελματιών και των Υπαλλήλων τού ευρύτερου Δημόσιου Τομέα ούτε καν που θίγονται. Μέχρι ΣΗΜΕΡΑ.

Λογικό επόμενο το πρώτο Μνημόνιο να μην επιτυγχάνει τους στόχους του. 
Λογικό επόμενο, με το δάνειο "απεξάρτησης" που συνόδευε το Πρόγραμμα Εξυγίανσης και τα ελάχιστα χρονικά περιθώρια εξυπηρέτησής του, το χρέος να ανέβει σε δυσθεώρητα ύψη. Η κυβέρνηση Γεωργίου Ανδρέα Παπανδρέου οδηγείται, εκούσα άκουσα, σε νέα διαπραγμάτευση υπό σαφέστατα δυσμενέστερους όρους. Και αποδέχεται τότε την απομείωση (κούρεμα) τού χρέους με τεράστιο κόστος για τις ελληνικές τράπεζες και τα ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία. Υπογράφει τη δεύτερη Δανειακή Σύμβαση, που συνοδεύεται από την επικαιροποίηση τού Μνημονίου, το Δεύτερο Μνημόνιο όπως το αποκαλούμε, και η συνέχεια της ιστορίας είναι γνωστή.

Ο απότομος κατήφορος είχε ξεκινήσει. Η κατολίσθηση γινόταν βιαιότερη εξαιτίας σωρείας αθεράπευτων αδυναμιών και συνηθειών της ελληνικής πολιτικής τάξης και δημόσιας διοίκησης. Αδυναμίες και νοοτροπία, οι οποίες όχι μόνον εμπόδιζαν την εφαρμογή των αναγκαίων αλλαγών, αλλά και "επέβαλαν" την ανυπακοή, ή την αντίσταση και "επανάσταση" στην εξουθενωτική οικονομική πολιτική της τρόϊκα.

Στο μεταξύ, μετά την ιδέα Παπανδρέου για δημοψήφισμα, από τα τέλη τού 2011 εισήλθαμε σε μία παρατεταμένη εποχή πολιτικής αστάθειας. Και κόμματα, που κατ' αρχάς, αλλά και κατ' αρχήν ήσαν "αντιμνημονιακά" αναγκάσθηκαν να αλλάξουν πολιτική διότι διέβλεπαν ότι με κανέναν άλλο τρόπο δεν θα υπήρχε διέξοδος.

Από την εποχή της κυβερνήσεως Παπαδήμου και μέχρι αρκετά αργότερα από τις δεύτερες εκλογές τού Ιουνίου 2012 ζούσαμε σε μία πολιτική αστάθεια και σε μία ουσιαστικά ακυβέρνητη χώρα. Μετά, και αφού ζήσαμε το "μεγαλείο" της κομματικής και παλαιοκομματικής νοοτροπίας και συμφεροντολογίας στις περίφημες συνεδριάσεις των Αρχηγών στο Προεδρικό Μέγαρο, επιτέλους καταλήξαμε στην τρικομματική κυβέρνηση Σαμαρά.

Ενός Πρωθυπουργού που φαίνεται αποφασισμένος να προχωρήσει στις απαραίτητες (και βεβαίως όχι λόγω Μνημονίων) διαρθρωτικές αλλαγές ώστε η οικονομία και η κοινωνία μας να απελευθερωθούν από τις αγκυλώσεις τού παρελθόντος, αλλά ταυτοχρόνως είναι αναγκασμένος να μάχεται και να πολεμά εναντίον της Λερναίας Ύδρας της παλαιοκομματικής, μικροπολιτικής και συμφεροντολογικής νοοτροπίας, η οποία διέπει το δικό του κόμμα της ΝΔ, τη ΔΗΜΑΡ και το ΠΑΣΟΚ, αλλά και πάρα πολύ μεγάλο τμήμα της νεοελληνικής κοινωνίας. Και χωρίς ο ίδιος προσωπικά να απαλλάσσεται καθώς υπάρχουν αρκετά δείγματα ενεργειών του βάσει αυτής της αρρωστημένης νοοτροπίας.

Και επανέρχομαι στην αρχή. Όλα αυτά τα δεινά, τα οποία προσπάθησα να εκθέσω σχεδόν περιεκτικά, είχαν επισημανθεί και υπογραμμισθεί από τα τέλη τού 2009 και τις αρχές τού 2010 από αυτούς τους νηφάλιους και αντικειμενικούς παρατηρητές και αναλυτές. ΚΑΝΕΙΣ δεν τους έλαβε υπόψη. Κανείς δεν ασχολήθηκε σοβαρά με τα όσα έλεγαν και επεσήμαιναν.  Σήμερα, όμως, "πέφτουμε από τα σύννεφα", διαβάζοντας και ακούγοντας από το ΔΝΤ και την ΕΕ τις ίδιες επισημάνσεις, τις ίδιες αναλύσεις.

Αλλά είναι δυνατόν να δώσει ο "κάθε τυχαίος" τα φώτα της γνώσης στον "εξυπνότερο λαό" της υφηλίου (σ.σ.: τί κι αν λένε ότι οι Εβραίοι είναι ο περιούσιος λαός...) και στους "πανάξιους" πολιτικούς ηγέτες του, των οποίων το μόνο μέλημα είναι το πώς θα αξιοποιήσουν και περισώσουν τον κομματικό στρατό και τους γλοιώδεις παρατρεχάμενούς τους;;