Μια μεταρρύθμιση που πρέπει να προφυλάξουμε

Στέφανος Κασιμάτης

Aranesp είναι η εμπορική επωνυμία του. Σας λέει τίποτε; Οχι, εκτός αν πάσχετε από κάποιο ρευματολογικό νόσημα και είστε υποχρεωμένος να πηγαίνετε στο νοσοκομείο κάθε μήνα για να σας χορηγείται το Aranesp με ένεση. Το φιαλίδιο των 500 mcg/ml είχε ώς τώρα λιανική τιμή 790,14 ευρώ. Αφότου εδώ και περίπου δέκα ημέρες ισχύει το νέο δελτίο τιμών φαρμάκων, η τιμή του έχει πέσει στα 394,05 ευρώ. Το Zyprexa, ψυχιατρικό φάρμακο, ίσως το έχετε ακουστά. Δεν υπονοώ, προς Θεού, τίποτα για το «απέραντο
φρενοκομείο» που έλεγε ο αείμνηστος· αλλά, καλώς ή κακώς, οι πωλήσεις του συγκεκριμένου φαρμάκου στην Ελλάδα κάνουν τζίρο δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ (μπορεί να φθάνουν και τα σαράντα, μου λένε...), οπότε ενδέχεται κάτι να σας θυμίζει. Αυτό είχε τιμή 270 ευρώ, τώρα το βρίσκετε με 160. Αξίζει να σημειωθεί ότι, ειδικά στην Ελλάδα, το συγκεκριμένο φάρμακο κυκλοφορεί σε συσκευασία των 28 δισκίων, με αποτέλεσμα ο ασθενής που ακολουθεί μηνιαία αγωγή να υποχρεώνεται να αγοράσει δύο κουτιά. Το επισημαίνω με καλή πρόθεση και με τη βεβαιότητα ότι η εταιρεία δεν πρόσεξε αυτή την λεπτομέρεια και ίσως τη διορθώσει. Μία τρίτη περίπτωση είναι του Tasigna των 200 mg ανά κάψουλα. Αυτό χορηγείται σε ασθενείς με χρόνια μυελογενή λευχαιμία «για όσο διάστημα ο ασθενής έχει όφελος», όπως αναφέρεται στις οδηγίες. Η συσκευασία με τις 112 κάψουλες είχε τιμή 4.049 ευρώ, τώρα έχει 3.226. Τέλος, το αντισηπτικό Betadine, που όλοι το γνωρίζουμε: από 4,63 ευρώ που ήταν η τιμή της συσκευασίας των 100 ml τώρα είναι 2,31.
Τα παραπάνω είναι ελάχιστα παραδείγματα από τον κατάλογο των 12.000 φαρμάκων που περιλαμβάνονται στο δελτίο τιμών του υπουργείου Υγείας. Τη σημασία της εξοικονόμησης των 400 εκατομμυρίων ευρώ για τα ασφαλιστικά Ταμεία, που προκύπτει από την εφαρμογή του, μπορεί να την εκτιμήσει ο καθένας, εφόσον αντιλαμβάνεται ότι ζούμε σε μια χώρα που έχει χρεοκοπήσει. (Δεν είναι σχήμα λόγου αυτό, διότι -δυστυχώς- ανάμεσά μας κυκλοφορούν ακόμη πολλοί που επιμένουν να αρνούνται την πραγματικότητα...) Αρκεί μόνον να ληφθεί υπ’ όψιν ότι το 2011 η δαπάνη των ασφαλιστικών Ταμείων για φάρμακα ήταν 4,2 δισ. ευρώ και των νοσοκομείων περίπου 1 δισ.
Αν τώρα στη δαπάνη αυτή προστεθούν τα 2 δισ. των πωλήσεων σε ιδιώτες και τα 700 εκατομμύρια από τη συμμετοχή των ιδιωτών σε φαρμακευτικές δαπάνες που δεν καλύπτονται από τα ταμεία, τότε ο τζίρος της φαρμακοβιομηχανίας στην Ελλάδα υπερβαίνει τα 7 δισ. και ο καθένας μπορεί να καταλάβει γιατί ορισμένοι κύκλοι (από ειδησεογραφικές ιστοσελίδες ώς αστέρες της μικρής οθόνης) έχουν λυσσάξει με την περίπτωση του αναπληρωτή υπουργού Μάριου Σαλμά, ο οποίος είχε την ευθύνη για τη διαμόρφωση και την εφαρμογή του δελτίου τιμών, μάλιστα δε «προβλέπουν» την απομάκρυνσή του από το υπουργείο με πρώτη ευκαιρία.
Δεν είναι, ωστόσο, το ίδιο εύκολο να αντιληφθεί ο καθένας πόσο δύσκολο ήταν να εφαρμοστεί ο νόμος που προέβλεπε το δελτίο τιμών στα φάρμακα. Διότι, μερικές φορές, δεν αρκεί η πολιτική βούληση να τον εφαρμόσεις, πρέπει πρώτα να τον κάνεις εφαρμόσιμο. Επί παραδείγματι, είτε λόγω απροσεξίας του νομοθέτη είτε για άλλο λόγο, ο νόμος προέβλεπε για τα φάρμακα των οποίων η πατέντα έχει λήξει να ισχύσει το 50% της χονδρικής τιμής την οποία είχε το φάρμακο όταν έληξε το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας του. Αυτά τα στοιχεία ήταν πρακτικώς αδύνατον να βρεθούν: ούτε ο Οργανισμός Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας, ούτε ο ΕΟΦ, ούτε ο Ράιχενμπαχ της task-force μπορούσαν να βοηθήσουν. Επρεπε λοιπόν να ενσωματωθεί στη νομοθεσία κοινοτική οδηγία, η οποία ώς τότε δεν ίσχυε, ώστε να παρακαμφθεί το εμπόδιο (που παραδόξως έθετε ο ίδιος ο νόμος...) και να γίνει εφικτός, στη συνέχεια, ο προσδιορισμός του μέσου όρου των τριών χαμηλότερων τιμών στην Ε.Ε. μέσω της βάσης δεδομένων Euripid της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Σήμερα, ένας πρώην υπουργός διεκδικεί τις δάφνες για τον νόμο που πέρασε. Ασφαλώς του αξίζουν, αν και ίσως παραβλέπει ότι δεν αρκεί μόνο να υποδεικνύεις διά της νομοθεσίας την κατεύθυνση προς την οποία πρέπει να κινηθούν τα πράγματα, πρέπει και να χαράζεις την πορεία με τρόπο συγκεκριμένο και εφικτό, ώστε η εφαρμογή της να είναι δυνατή. Ενδέχεται οι προαναφερθέντες «κύκλοι» να καταφέρουν να εξαφανίσουν τον Μ. Σαλμά από το υπουργείο. Αν όμως πρόκειται να έχουμε μέλλον ως χώρα, αυτό που ο σημερινός αναπληρωτής υπουργός ξεκίνησε με το δελτίο τιμών στα φάρμακα πρέπει να συνεχιστεί με τον τρόπο που αυτός το εφάρμοσε. Διαθέτω φαντασία αρκετά καλλιεργημένη, ώστε να καταλαβαίνω τον πόνο όσων θα δουν τα υπερκέρδη τους να μειώνονται. Τολμώ να πιστεύω όμως ότι προέχει το συμφέρον εκείνων για τους οποίους είναι άδηλο αν στο μέλλον θα υπάρχει σύνταξη να πάρουν...