Νέες αντιτρομοκρατικές ενέργειες ανοίγουν τον ασκό του Αιόλου

του Δημήτρη Τσαϊλά, υποναυάρχου ε.α.

Από τα πιο επίσημα χείλη της βρετανικής κυβερνήσεως, του πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον ανακοινώθηκε ότι η βρετανική πολεμική αεροπορία πραγματοποίησε με άκρα μυστικότητα, επίθεση με μη επανδρωμένο αεροσκάφος εναντίον δύο βρετανών τζιχαντιστών στη Συρία, σύμφωνα
με τη Daily Mail της 7^ης Σεπτεμβρίου. Αυτή η ενέργεια σηματοδοτεί μια επιχείρηση ορόσημο, αφού για πρώτη φορά, μια ευρωπαϊκή χώρα χρησιμοποιώντας στρατιωτικά μέσα πραγματοποιεί επίθεση με σκοπό τη δολοφονία συγκεκριμένων ατόμων με επιχείρηση ανορθόδοξου πολέμου σε περιοχή κυρίαρχου κράτους χωρίς την άδεια αυτού.
Η δράση της Βρετανίας είναι μια αξιοσημείωτη απόκλιση από την παραδοσιακή ευρωπαϊκή πρακτική κατά τρομοκρατών και του διεθνούς δικαίου, αλλά δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ένα μεμονωμένο γεγονός. Αντιθέτως, είναι μέρος μιας ευρύτερης τάσης κατά την οποία ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες στρέφονται όλο και περισσότερο προς την κατεύθυνση χρήσης στρατιωτικών μέσων κατά της τρομοκρατίας, κάτι που από τις Ηνωμένες Πολιτείες εδώ και πολύ καιρό εκτελείται.
Φυσικά οι. βρετανικές δυνάμεις έχουν εκτελέσει επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη πριν πολλά χρόνια στο Αφγανιστάν, αλλά αυτές ήταν βασισμένες σε ένα ευρύτερο επιχειρησιακό σχέδιο μιας συμβατικής στρατιωτικής εκστρατείας εναντίον των Ταλιμπάν και άλλων ανταρτών. Ήταν μάλιστα μια ένοπλη σύγκρουση με την έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η νομική βάση για την επίθεση του μη επανδρωμένου αεροσκάφους της Βρετανίας στη Συρία και πιθανώς για οποιεσδήποτε μελλοντικές επιθέσεις από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, παραμένει διαφορετική από τη θέση που υποστήριξαν οι Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι τώρα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επανειλημμένα υποστηρίξει ότι έχουν το δικαίωμα να εκτελούν τους μαχητές της Αλ Κάιντα, όπως και των δυνάμεων του εχθρού σε ένοπλες συγκρούσεις. Το Ηνωμένο Βασίλειο βασίζεται στην αξίωση της αυτοάμυνας ενάντια σε έναν μελλοντικό κίνδυνο (προληπτικό κτύπημα). Η διαφορά δεν είναι ακαδημαϊκή. Σύμφωνα με τη λογική της θέσης των ΗΠΑ, μπορούν να στοχεύουν τα μέλη της Αλ-Κάιντα, ακόμη και όταν η επίθεση δεν είναι απολύτως απαραίτητη για να αποφευχθεί μια  διαφαινόμενη τρομοκρατική θηριωδία. Ωστόσο, στην πράξη, ο Πρόεδρος Ομπάμα έχει θεσπίσει κατευθυντήριες γραμμές για τις ΗΠΑ που επιβάλλουν ανάλογες βρετανικές αιτιάσεις για “αυτοάμυνα”.
Παρ’ όλα αυτά, εκτός από το ζήτημα, του κατά πόσον οι στοχευμένες επιθέσεις είναι μια αποτελεσματική ή σοφή πολιτική κατά της τρομοκρατίας, η τελευταία κίνηση του Ηνωμένου Βασιλείου πιστεύω ότι εγείρει τεράστια διεθνή νομικά ζητήματα. Κατ’ αρχάς, η δήλωση του Κάμερον είναι δυσδιάκριτη σε δύο σημεία. Πρώτον, το κατά πόσον είναι νόμιμο για το Ηνωμένο Βασίλειο να χρησιμοποιήσει βία σε συριακό έδαφος χωρίς τη συγκατάθεση της χώρας αυτής, και δεύτερο κατά πόσον είναι νόμιμο να εκτελεί συγκεκριμένο άτομο με πιθανές τις παράπλευρες απώλειες (άτομα που μπορεί να βρίσκονται μαζί του κατά την επίθεση).
Χωρίς περαιτέρω διευκρινίσεις, παραμένουν ασαφή και επικίνδυνα τα νέα πρότυπα του Ηνωμένου Βασιλείου που προτείνει ως βάση για οποιαδήποτε πτυχή της δράσης των. Δεύτερον, μια εν ψυχρώ δολοφονία ή η παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας μιας άλλης χώρας, πιστεύω ότι απαιτούν αποδείξεις ότι ήταν αναγκαία δράση για να αποτραπεί μια επικείμενη απειλή. Είναι αδύνατο να γνωρίζουμε από τις δηλώσεις του Κάμερον αν εφαρμόστηκε μια δοκιμή ή πληρούνται εν προκειμένω οι ανωτέρω αναφερόμενες προϋποθέσεις. Το επεισόδιο αυτό, εκτιμώ ότι θέτει ένα ανησυχητικό ενδεχόμενο για ενθάρρυνση νέων τρομοκρατικών ενεργειών που μπορεί να θεωρηθούν ως ισοδύναμες προς άμεσο σχεδιασμό επίθεσης, και η βρετανική κυβέρνηση εκτιμώ πως πρέπει να αποσαφηνίσει πώς διακρίνει αυτές τις δραστηριότητες.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, έχουν καταστήσει γνωστό ότι οι αμερικανικές δυνάμεις στοχεύουν μόνο τα άτομα, που παρουσιάζουν μια συνεχή και άμεση απειλή. Σε αυτό το σημείο είναι απαραίτητο να διευκρινιστούν τα πρότυπα που θα χρησιμοποιούν όσες χώρες θα εκτελούν επιθέσεις τέτοιου τύπου με αποσαφήνιση των κανόνων που πρέπει να εφαρμόζονται για τέτοιες ενέργειες, προκειμένου να διατηρηθεί η παράδοση της ευρωπαϊκής υποστήριξης για το διεθνές δίκαιο, αν δεν θέλουμε να τροφοδοτήσουμε νέες αμφισβητήσεις και να ανοίξουμε τον ασκό του Αιόλου με την ευρεία αποδοχή των κρατών που θα εκτελούν εκείνους που θεωρούν ότι είναι εχθροί τους..