Το πρόβλημα εντοπίζεται στο ότι λειτουργούμε μέσα σε θεσμούς μιας άλλης πραγματικότητας,
όταν η πραγματικότητα αυτή έχει ήδη αλλάξει.
Λειτουργούμε μέσα σε θεσμούς της βιομηχανικής εποχής, τη στιγμή που ήδη έχουμε φύγει από την εποχή αυτή και βρισκόμαστε σε μια μεταβατική φάση προς τη νέα μεταβιομηχανική εποχή. Ας δούμε όμως σε λίγες γραμμές, πως εξελίχθηκε αυτή η πραγματικότητα ιστορικά.
Πριν κάνουμε αυτή την μικρή ιστορική αναδρομή, θα πρέπει να έχουμε πάντα στο νου μας, ότι οι σχέσεις παραγωγής καθόρισαν και καθορίζουν την πολιτική οργάνωση των κοινωνιών. Δηλαδή, το κάθε εποικοδόμημα, υπάρχει γιατί πηγάζει και στηρίζεται σε συγκεκριμένο οικοδόμημα. Διαφορετικά, αν το οικοδόμημα αλλάξει, το παλιό εποικοδόμημα καταρρέει και κάθε προσπάθεια παραμονής του προκαλεί συστημική κρίση.
Μέχρι την βιομηχανική επανάσταση, επικράτησε το φεουδαρχικό σύστημα παραγωγής. Αυτή τη μεγάλη χρονικά εποχή της ανθρωπότητας, ο Άλβιν Τόφλερ την ονομάζει «Πρώτο Κύμα». Κυρίαρχος τρόπος παραγωγής ήταν η γεωργία και μικρές μονάδες χειροτεχνίας για τοπική κυρίως κατανάλωση. Στην εποχή αυτή, παραγωγός και καταναλωτής, είτε συμπίπτουν στο ίδιο πρόσωπο, είτε είναι πολύ κοντά σε άμεση επαφή και άμεση συναλλαγή.
Οι μεγάλοι ιδιοκτήτες γης, οι φεουδάρχες ήταν οι εξουσιαστές του λαού και κυρίαρχο πολιτικό σύστημα ήταν η μοναρχία. Ο μονάρχης δεν στηριζόταν πάνω στη βούληση των πολιτών, αλλά στη στήριξη των φεουδαρχών, τους οποίους μάλιστα φρόντιζε κρυφά να τους έχει σε διαρκή αντιπαλότητα μεταξύ τους (κατά το γνωστό «διαίρει και βασίλευε») για να παραμένει ο ίδιος στο απυρόβλητο και να παριστάνει τον ανώτατο διαιτητή στις διαμάχες τους.
Ο τρόπος αυτός παραγωγής καθόρισε ολόκληρο τον πολιτισμό του πρώτου κύματος.
Και ενώ όλα κυλούσαν έτσι και όλα θεωρούνταν πάγια και δεδομένα, κάποια στιγμή συνέβη κάτι σημαντικό. Τι ήταν αυτό; Μια τεχνολογική επανάσταση. Εφευρέθηκε η ατμομηχανή (και φυσικά αργότερα ακολούθησαν και άλλες εφευρέσεις) και το αποτέλεσμα ήταν ο τρόπος παραγωγής να αλλάξει δραματικά. Δόθηκε τότε η δυνατότητα για τη δημιουργία μεγάλων μονάδων παραγωγής που μπορούσαν πλέον να παράγουν μαζικά χιλιάδες όμοια προϊόντα. Όμως εδώ εμφανίστηκε ένα αξεπέραστο εμπόδιο. Ένα εμπόδιο το οποίο έμελλε να αποτελέσει ορόσημο. Ποιο είναι αυτό;
Ενώ λοιπόν το εργοστάσιο μπορούσε να παράξει χιλιάδες προϊόντα, η τοπική αγορά στην οποία έδρευε δεν μπορούσε να απορροφήσει παρά ελάχιστα. Αυτό όμως ήταν ασύμφορο. Το κόστος λειτουργίας ολόκληρου εργοστάσιου, προκειμένου να παράξει λίγα κομμάτια για τοπική κατανάλωση, ήταν τεράστιο. Τα δε παραγόμενα προϊόντα ήταν πανάκριβα και δεν μπορούσαν να τα αγοράσουν παρά μόνο ελάχιστοι. Έπρεπε λοιπόν αυτός ο νέος τρόπος παραγωγής να βρει μεγαλύτερη αγορά για να διαθέσει μεγάλες ποσότητες των προϊόντων του, ώστε να μπορέσει να ρίξει το κόστος παραγωγής ανά μονάδα παραγόμενου προϊόντος.
Προς το παρόν ο νεοεμφανιζόμενος εργοστασιάρχης – βιομήχανος, είναι ακόμα ανίσχυρος. Λειτουργεί μέσα σε μια φεουδαρχική κοινωνία, στην οποία άλλοι είναι οι εξουσιαστές. Πως θα βρει λοιπόν ο νεοεμφανιζόμενος βιομήχανος καινούργιες αγορές; Αυτό ήταν παντελώς αδύνατο. Ολόκληρος ο κόσμος τότε ήταν κατακερματισμένος σε μικρά κρατίδια. Για παράδειγμα η σημερινή Γερμανία αποτελούταν τότε από 350 κρατίδια.
Το πρόβλημα της διοχέτευσης των παραγόμενων προϊόντων σε γειτονικά κρατίδια παρουσίαζε αξεπέραστες νομικές δυσκολίες. Το νομοθετικό καθεστώς που ο κάθε μονάρχης εφάρμοζε στο κρατίδιό του, ήταν επίτηδες εντελώς διαφορετικό από το διπλανό του, προκειμένου να είναι ασφαλής ο ίδιος μέσα σε μια κλειστή κρατική οντότητα. Όπως μας λέει χαρακτηριστικά ο Μοντεσκιέ, «λιγότερες φορές άλλαζες άλογο, ταξιδεύοντας στην Ευρώπη, παρά νόμους που άλλαζαν με ταχύτατο ρυθμό από περιοχή σε περιοχή».
Μέσα σε αυτή τη Βαβέλ νομικών καθεστώτων δεν μπορούσε φυσικά ο βιομήχανος να προωθήσει τα προϊόντα του. Όμως γινόταν φανερή η ζήτηση των παραγόμενων προϊόντων και από άλλες περιοχές και μάλιστα αυτή η ζήτηση θα αύξανε την παραγωγή και ταυτόχρονα θα έριχνε το κόστος και τις τιμές. Η ίδια λοιπόν η ζωή πίεζε για κατάργηση αυτής της ασυνεννοησίας και της μη συνεργασίας μεταξύ των κρατιδίων.
Δημιουργήθηκε λοιπόν εκ των πραγμάτων η ανάγκη για μια ενιαία πολιτική διοίκηση αυτών των κρατιδίων, προκειμένου αφενός να υπάρξει ενιαίο νομοθετικό πλαίσιο, αφετέρου να υπάρξει κεντρικός έλεγχος και κατεύθυνση στη νέα μορφή παραγωγής και διάθεσης των προϊόντων. Τα πολλά κρατίδια ενώθηκαν, άλλα με τη βούλησή τους, άλλα με τη βία, σε μια ενιαία κρατική οντότητα, η οποία είναι γνωστή πλέον με την ονομασία εθνικό κράτος.
Νέο πολιτικό μοντέλο διακυβέρνησης κάνει την εμφάνισή του και είναι αυτό της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Στην αρχή ο τίτλος του αντιπροσώπου στο νέο θεσμό, το Κοινοβούλιο, ήταν καθήκον και υποχρέωση για τα μέλη της νέας άρχουσας βιομηχανικής ελίτ. Αργότερα μεταβαίνουμε στο μοντέλο της εκλογής των αντιπροσώπων, στο οποίο είχαν δικαίωμα να ψηφίζουν αρχικά μόνο οι πλούσιοι. Τελικά καταλήξαμε στο σημερινό μοντέλο, όπου οι αντιπρόσωποι είναι καθαρά επαγγελματίες πολιτικοί. Δεν εκπροσωπούν στην ουσία τους πολίτες, απλά υποκλέπτουν την ψήφο τους και στην πραγματικότητα αντιπροσωπεύουν τα συμφέροντα της άρχουσας ελίτ. Δηλαδή κάνουν αυτό για το οποίο αρχικά εφευρέθηκε αυτό το ολιγαρχικό σύστημα, επενδεδυμένο όμως με έναν τυπικό δημοκρατικό μανδύα.
Προκειμένου να αποφευχθούν δυσλειτουργίες στον συντονισμό και αποσχιστικές τάσεις στον νέο μεγάλο κρατικό οργανισμό, αυτός οργανώθηκε απόλυτα συγκεντρωτικά, κατά το συγκεντρωτικό άλλωστε μοντέλο που υπήρχε και στην βιομηχανική εταιρία. Η κεντρική πολιτική εξουσία, προκειμένου να επιτύχει ομογενοποίηση του λαού, εφάρμοσε εθνική προπαγάνδα. Άλλωστε, όποιος είπε κάποιος, προκειμένου το σύστημα να αισθάνεται ασφαλές, θα πρέπει όλοι οι υπήκοοι να γονατίζουν μπροστά στους ίδιους θεούς. Καλλιέργησε λοιπόν την ιδέα της κοινής εθνικής καταγωγής των κοινών αγώνων για την ανεξαρτησία, της κοινής γλώσσας κ.λ.π.
Η ανάγκη συγκεντρωτικής οργάνωσης και διεύθυνσης του εργοστασίου μεταφέρθηκε και στην κοινωνία. Από τοπικές αυτάρκεις κοινωνίες μεταβήκαμε σε τεράστιες κοινωνίες της μάζας, κεντρικά κατευθυνόμενες. Η ομοιομορφοποίηση με βάση την παραγωγή και την κατανάλωση όμοιων προϊόντων έγινε ο νέος τρόπος ζωής. Ταυτόχρονα κάνουν την εμφάνισή τους τα ΜΜΕ για να μεταδίδουν τα ενιαία μηνύματα και την πληροφόρηση που επέλεγε το καθεστώς, η μαζική εκπαίδευση κ.λ.π.
Το κυριότερο ήταν ότι στην βιομηχανική εποχή απομακρύνθηκε ο παραγωγός από τον καταναλωτή και κυρίαρχο ρόλο πλέον άρχισε να παίζει ο μεσάζων. Όμως αυτή η απομάκρυνση παραγωγού καταναλωτή και η τεράστια διακίνηση αγαθών, σε μακρινούς τόπους, δεν μπορούσε να γίνει χωρίς χρήμα, το οποίο από άμεσο μέσο ανταλλαγής των αγαθών απέκτησε αυτοτελή αξία, σαν να είναι το ίδιο παραγόμενο προϊόν. Άρχισε λοιπόν να ισχυροποιείται ένας άλλος κλάδος της οικονομίας. Οι τράπεζες.
Μέσα σε αυτό το εθνικό κράτος, έκαναν την εμφάνισή τους οι ιδεολογίες της αριστεράς και της δεξιάς, που στην ουσία ήταν μια διαμάχη για το μοίρασμα του παραγόμενου κοινωνικού πλούτου. Μαζικά κινήματα, μαζικά συνδικάτα, χαρισματικοί ηγέτες που μετέδιδαν πάθος στις μάζες κ.λ.π. έκαναν επίσης την εμφάνισή τους. Όπως ήταν επόμενο, άρχισε να δημιουργείται ένας νέος πολιτισμός και νέοι θεσμοί, πράγματα τα οποία εμείς σήμερα θεωρούμε λογικά, δεδομένα και αναλλοίωτα, αλλά ουδέν ψευδέστερον αυτού.
Αυτή είναι χονδρικά τα τελευταία 300 περίπου χρόνια η βιομηχανική εποχή, ή όπως την ονομάζει ο Άλβιν Τόφλερ «Δεύτερο Κύμα».
Μια διευκρίνιση. Όταν μιλάμε για μαζική παραγωγή με βάση το εργοστάσιο, αυτό ισχύει τόσο για τον καπιταλισμό, όσο και για τον σοσιαλισμό. Και στα δύο συστήματα, έχουμε τον ίδιο ακριβώς τρόπο μαζικής παραγωγής με βάση το εργοστάσιο. Το ίδιο ακριβώς συγκεντρωτικό σύστημα. Ο ένας το λέει αντιπροσωπευτική δημοκρατία, με πολλά μεν κόμματα, που υπηρετούν όμως το ίδιο συγκεντρωτικό σύστημα. Ο άλλος το λέει δημοκρατικό συγκεντρωτισμό, με ένα κυρίως κόμμα.
Ο βιομήχανος όμως (καπιταλιστής ή σοσιαλιστής) άρχισε να έχει περισσότερες βλέψεις. Η όλο και μεγαλύτερη ζήτηση και η ανάγκη για μεγαλύτερη παραγωγή και ανάπτυξη, έκανε αναγκαία την αναζήτηση περισσότερων πρώτων υλών από το εξωτερικό. Τα εθνικά κράτη λοιπόν, επιδόθηκαν στο νέο σπορ, την αποικιοκρατία. Το πρώτο μήνυμα για την επερχόμενη Παγκοσμιοποίηση.
Σήμερα, τόσο η ΕΕ όσο και το φαινόμενο της Παγκοσμιοποίησης, προσπαθούν να οικοδομηθούν πάνω στις ίδιες πιο πάνω βασικές αντιλήψεις του δευτέρου κύματος, δηλαδή της βιομηχανικής εποχής. Εννοούν μια ομοιομορφοποιημένη κοινωνία της μάζας (ευρωπαϊκή ή παγκόσμια) και ένα συγκεντρωτικό τρόπο διακυβέρνησης αυτών των νέων μοντέλων.
Η σύλληψη της ιδέας της ΕΕ, αρχικά από τους Ναζί, η οποία μετά τον πόλεμο υιοθετήθηκε από τις μεταπολεμικές κυβερνήσεις, στηρίζεται στην ίδια ακριβώς λογική πάνω στην οποία στηρίχθηκε η ανάπτυξη της βιομηχανικής εποχής. Δηλαδή, κατάργηση της εθνικής κυριαρχίας των εθνικών κρατών και μεταβίβαση όλων των πολιτικών εξουσιών σε ένα ευρωπαϊκό κέντρο, προκειμένου να καταργηθούν τα εθνικά σύνορα και οι εθνικές νομοθεσίες που εμποδίζουν τις εμπορικές συναλλαγές και ως εκ τούτου την οικονομική ανάπτυξη. Η ίδια ακριβώς λογική επικρατεί και στην Παγκοσμιοποίηση με την απελευθέρωση των χρηματαγορών, του εμπορίου και της αγοράς εργασίας μεταξύ των κρατών διεθνώς.
Για να επιτευχθούν λοιπόν όλα αυτά, που στοχεύουν ΕΕ και Παγκοσμιοποίηση, θα πρέπει να σπάσουν τα εθνικά στερεότυπα μέσα στις συνειδήσεις των ανθρώπων που δημιούργησε το δεύτερο κύμα. Ήδη έχει αρχίσει έντονα η προπαγάνδα που κτυπάει την ιδέα του έθνους, της πατρίδας, του εθνικού πολιτισμού, της γλώσσας και της ιστορίας, προκειμένου να επιτευχθεί μια ομογενοποίηση μεταξύ των εθνών σε ένα διεθνιστικό χυλό. Ο εθνικός πολίτης καλείται να αποβάλει τα εθνικά στερεότυπα και να γίνει πλέον ευρωπαίος πολίτης ή κοσμοπολίτης.
Για την οικονομία της συζήτησης να τα δεχτούμε όλα αυτά, υπάρχουν όμως δύο κρίσιμα ερωτήματα που τινάζουν τα οικοδομήματα της ΕΕ και της Παγκοσμιοποίησης στον αέρα: Α) Ποιο όργανο θα ασκεί την εξουσία; Β) Τι θέση θα έχει ο άνθρωπος μέσα σε όλο αυτό το πλέγμα;
Αυτό που έχουμε στην ΕΕ σήμερα δεν έχει καμία σχέση με δημοκρατία των πολιτών. Αυτό που έχουμε είναι ένα Ευρωκοινοβούλιο, χωρίς ουσιαστικές αρμοδιότητες και μια υπερσυγκεντρωτική γραφειοκρατική ελίτ στις Βρυξέλλες στην οποία ηγείται η Γερμανία. Όπως εύστοχα παρατηρεί ο γνωστός δημοσιογράφος Σταύρος Λυγερός, αυτό που έχουμε στην ΕΕ δεν είναι φυσικά μια δημοκρατία των ευρωπαίων πολιτών, αλλά το στήσιμο μιας αυτοκρατορίας, μια πυραμίδας εξουσίας με την Γερμανία επικεφαλής, κάποια κράτη στη μέση και κάποιες αποικίες σαν την Ελλάδα στη βάση της. Πως λοιπόν μπορούμε να μιλάμε για κατάργηση των εθνών, αλλά ταυτόχρονα να δηλώσουμε όλοι υποταγή στον Γερμανικό εθνικισμό και επεκτατισμό; Αυτό είναι μια αντίφαση.
Βλέπουμε όμως πως καμία εθνική ελίτ της Ευρώπης δεν αντιπαρατίθεται στην Γερμανική ελίτ. Γιατί μήπως την φοβούνται; Όχι. Απλά όλες οι ευρωπαϊκές ελίτ και φυσικά και η δική μας παρασιτική ελίτ, εξυπηρετούνται από την αγριότητα των ενιαίων κανόνων που εφαρμόζει η Γερμανική ελίτ σε βάρος των ευρωπαϊκών λαών με πρώτα πειραματόζωα τους Έλληνες. Ποιος λοιπόν θα έχει την εξουσία στην ΕΕ και τι θέση θα έχουν οι Ευρωπαίοι πολίτες εντός αυτής;
Τα ίδια ακριβώς ερωτήματα φυσικά τίθενται και μέσα στην Παγκοσμιοποίηση. Μάλιστα ο πρώην πρωθυπουργός, ο κ. Παπανδρέου, μίλησε ευθέως για παγκόσμια διακυβέρνηση. Τον ακούσαμε όλοι να λέει: «Χρειαζόμαστε παγκόσμια διακυβέρνηση και την χρειαζόμαστε τώρα».
Θα ήταν όμως ατελής η παρουσίαση των σκέψεων αυτών, χωρίς να δούμε τι θα γίνει από εδώ και πέρα. Όπως ειπώθηκε στην αρχή, ήδη φεύγουμε από την βιομηχανική εποχή και μεταβαίνουμε σε μια άλλη άγνωστη εποχή, την οποία όμως μπορούμε εν πολλοίς να προβλέψουμε. Περνάμε, όπως και πάλι λέει ο Άλβιν Τόφλερ, στο «Τρίτο Κύμα» της ανθρωπότητας.
Εδώ ακριβώς παρατηρείται το πρόβλημα που ειπώθηκε στην αρχή. Λειτουργούμε ακόμα μέσα σε θεσμούς τους Δευτέρου Κύματος, ενώ ήδη φεύγουμε από αυτό. Όσο αυτή η αντίφαση θα παραμένει, θα έχουμε κρίση θεσμών, η οποία φυσικά θα μεταφράζεται αναγκαστικά και σε οικονομική κρίση.
Όπως ήδη θα έγινε αντιληπτό, τόσο οι ευρωπαϊκές όσο και οι Διεθνείς Ελίτ, που κατευθύνουν την ΕΕ και την Παγκοσμιοποίηση, θέλουν να εφαρμόσουν το μοντέλο δημιουργίας ενός μεγάλου ενιαίου οργανισμού, μιας μεγάλης ευρωπαϊκής ή παγκόσμιας αγοράς, σαν απομίμηση ενός τεράστιου Εθνικού Κράτους, καταργώντας ή παρακάμπτοντας τα υπάρχοντα εθνικά κράτη, όπως καταργήθηκαν τα φεουδαρχικά κρατίδια. Όμως σήμερα, τα πράγματα άλλαξαν.
Σήμερα, έχουν κάνει την εμφάνισή τους δύο νέες πραγματικότητες, εντελώς αντίθετες προς τον συγκεντρωτισμό της εξουσίας που θέλει να επιβάλει τόσο η ΕΕ όσο και η Παγκοσμιοποίηση. Α) Η μια είναι η επιταχυνόμενη απομαζικοποίηση των κοινωνιών, σε αντίθεση με την μαζικοποίηση και την ομογενοποίηση που θέλουν ντε και καλά να επιβάλουν και Β) Η δεύτερη είναι ο ασύλληπτα τεράστιος όγκος αποφάσεων που πρέπει πια να λαμβάνονται συνεχώς και επιτόπου, κάτι το οποίο δεν μπορεί πλέον να το κάνει μια συγκεντρωτική εξουσία.
Αυτές τις αντιφάσεις τις γνωρίζουν φυσικά και οι ευρωπαϊκές και διεθνείς ελίτ, γι’ αυτό και προσπαθούν να ελέγξουν την ανθρωπότητα, χρησιμοποιώντας την σύγχρονη τεχνολογία, με προκάλυμμα την τρομοκρατία.
Την απομαζικοποίηση τη ζούμε πιο έντονα από όλους, πρώτοι εμείς οι Έλληνες. Η κρίση υπήρξε καταλύτης γι’ αυτό. Άλλωστε ποτέ δεν υπήρξαμε στην πραγματικότητα μια βιομηχανική κοινωνία. Στην ουσία περάσαμε κατευθείαν από τη γεωργική κοινωνία σε μια μεταβιομηχανική κοινωνία του τριτογενούς τομέα. Τώρα τρόϊκα και κυβέρνηση πιστεύουν ότι θα φέρουν την Ελλάδα πίσω στον προ προηγούμενο αιώνα και θα κάνουν την ελληνική κοινωνία βιομηχανική, όταν τα πάντα αλλάζουν ήδη γύρω μας και όταν ποτέ δεν υπήρξαμε βιομηχανική κοινωνία. Κούνια που τους κούναγε.
Δεν κοιτάνε μάλλον να εισαγάγουν ένα μοντέρνο αποκεντρωμένο οικονομικό μοντέλο, αλλά θέλουν να οδηγήσουν την Ελληνική κοινωνία στα μαζικά εργοστάσια και μάλιστα εργοστάσια ξένων, γιατί η ελληνική ελίτ ήταν και παραμένει κρατικοδίαιτη και παρασιτική. Ουδέποτε υπήρξε παραγωγική, ουδέποτε υιοθέτησε το επιχειρηματικό ρίσκο. Πάντα έκλεβε το σίγουρο δημόσιο χρήμα. Αυτή η ελίτ συνεχίζει δυστυχώς να μας εξουσιάζει, δεν τολμάει να ανοίξει δικά της εργοστάσια, δεν θέλει να εμπλακεί η ίδια με το λαό, αλλά θέλει να φέρει τα εργοστάσια ξένων.
Έχουμε λοιπόν ήδη φύγει από τη λογική των μαζικών κομμάτων, των μαζικών συνδικάτων, των ΜΜΕ, των χαρισματικών πολιτικών ηγετών, των μαζικών συγκεντρώσεων και ιδιωτεύουμε κατά μόνας (φαινόμενο του καναπέ). Αυτό φυσικά δεν είναι χωρίς αντίτιμο. Μέχρι να βρούμε νέο βηματισμό, θα υποφέρουμε από μοναξιά, από κατάθλιψη, από αίσθημα πλήρους ατομικής και κοινωνικής αδυναμίας.
Όμως η κοινωνία του τρίτου κύματος, δεν θα είναι πλέον η κοινωνία της μάζας και της ομοιομορφοποίησης και πρέπει να το κατανοήσουμε όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Όλα πλέον οδηγούν σε μια κοινωνία όπου θα υπάρχει η ανομοιομορφία, η ατομικότητα και όπου θα λειτουργούν μικρότεροι τοπικοί οργανισμοί. Αντίστοιχα και οι νέοι θεσμοί που θα επαναφέρουν την κοινωνική υγεία, την πρόοδο και την ανάπτυξη, θα είναι αμεσοδημοκρατικοί, όχι όμως ως μοντέλο ενός εθνικού κράτους, αλλά ως τοπικά μοντέλα, μέσα στα οποία θα δεσπόζει η συμμετοχή και η συναπόφαση.
Πέτρος Χασάπης
Αναρτήσεις
0 Σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλια και παρατηρήσεις