Μπορούμε από μόνοι μας

Του Στέφανου Κασιμάτη

Μεταξύ σοβαρού και αστείου, βεβαίως, ο Aγγελος Στάγκος έγραψε στο χθεσινό άρθρο του ότι υπάρχουν φορές που αναρωτιέται μήπως εν τέλει έχουν δίκιο όσοι γραφικοί υποστηρίζουν ότι μας «ψεκάζουν». Συμμερίζομαι απολύτως την απελπισία του, όπως και το χιούμορ με το οποίο προσπαθεί να την ξεπεράσει. Το παράλογο είναι, πράγματι, «μια κάποια λύση», όταν είναι αδύνατο να εξηγήσεις με τους όρους της λογικής τα όσα
παλαβά συμβαίνουν στο «απέραντο φρενοκομείο» του δημόσιου βίου.

Σκοπός του σημερινού σημειώματός μου είναι να εισφέρω ταπεινά στον προβληματισμό του αρθρογράφου, με ένα στοιχείο από τα καλοκαιρινά μου αναγνώσματα. Αφορά μια απόπειρα εξέγερσης των Μανιατών στην τουρκοκρατούμενη Πελοπόννησο του 1570 και το βρήκα στο βιβλίο του Βρετανού δημοσιογράφου και ιστορικού Ντέιβιντ Μπρούερ «Greece, The Hidden Centuries» (Ι.Β.Τauris, 2012), το οποίο πραγματεύεται την Ιστορία των Ελλήνων στους αιώνες από την πτώση της Κωνσταντινούπολης μέχρι τον αγώνα της ανεξαρτησίας. Νομίζω ότι τα ιστορικά γεγονότα που θα σας αφηγηθώ παρακάτω φωτίζουν ει μη τι άλλο τον διαχρονικό χαρακτήρα του μυστηρίου που ονομάζουμε «ελληνική πραγματικότητα».

Το καλοκαίρι του 1570, λοιπόν, ο στόλος των Ενετών κατέλαβε ένα τουρκικό φρούριο στη Μάνη, στο Πόρτο Κάγιο λίγο νοτιότερα από το ακρωτήριο Ταίναρο. Η κατάκτηση ήταν πρόσκαιρη, διότι οι Ενετοί σύντομα αποχώρησαν, κρίνοντας ενδεχομένως ότι οι συνθήκες δεν ευνοούσαν την συνέχιση της επιχείρησης. Οι Ελληνες της περιοχής όμως είχαν αντίθετη άποψη. Θεώρησαν ότι η Γαληνοτάτη απεμπόλησε μια σπουδαία ευκαιρία για την απελευθέρωση ολόκληρης της Πελοποννήσου από τους Τούρκους και έστειλαν εκπροσώπους τους για να τους καλέσουν πίσω. Τους παρουσίασαν μια εικόνα της ισορροπίας δυνάμεων στην περιοχή ελαφρώς ρόδινη για την πλευρά των Ελλήνων: είπαν ότι είχαν δώσει νικηφόρες μάχες κατά των Τούρκων, ότι πραγματοποιούσαν συστηματικές επιθέσεις εναντίον τουρκικών χωριών και τα λεηλατούσαν και άλλα ηχηρά παρόμοια.

Οι Ενετοί ψήθηκαν, κατά το λεγόμενο, και έστειλαν εκπρόσωπό τους στη Μάνη για να διαπραγματευθεί επιτόπου τους όρους της εξέγερσης. Οι Ελληνες θα μετείχαν με μόνον 400 πολεμιστές, αλλά ζητούσαν από τους Ενετούς να μετάσχουν εκείνοι με 2.000. Ζητούσαν, επίσης, οι Ενετοί να παράσχουν τον οπλισμό, δηλαδή 1.300 δόρατα, 300 μουσκέτα και 300 θώρακες, καθώς και να στείλουν χρήματα. Αν τελικά η Πελοπόννησος απελευθερωνόταν από τους Τούρκους, οι κάτοικοι της Μάνης θα εξαιρούνταν από τη φορολόγηση και στους προεστούς τους θα παραχωρούνταν εκτάσεις με δικαίωμα κληρονομικής μεταβίβασης. Αν η επιχείρηση αποτύγχανε, οι Μανιάτες απαιτούσαν από τους Ενετούς να διαθέσουν τον στόλο τους ώστε να εκκενωθεί ολόκληρος ο ελληνικός πληθυσμός της Μάνης (χωρίς να διευκρινίζεται πού ακριβώς θα πήγαινε) για να αποφύγει τα τουρκικά αντίποινα. Με απλά λόγια: τα δικά μου δικά μου· και τα δικά σου δικά μου. Κάπως έτσι συμπυκνώνεται η πρόταση των Μανιατών προς τους Ενετούς και, φυσικά οι τελευταίοι έκαναν πίσω.

Πολλά θα μπορούσε να τους καταλογίσει κάποιος, πάντως όχι ότι υπήρξαν κορόϊδα...

Το πιθανότερο είναι ότι τότε οι ψεκασμοί δεν είχαν ακόμη ξεκινήσει, διότι τον 16ο αιώνα το αεροπλάνο δεν είχε ακόμη εφευρεθεί - ούτε καν το αερόστατο. Ωστόσο, διαπιστώνουμε ότι υπήρχαν από τότε, παρά την απόσταση του χρόνου που μας χωρίζει από την εποχή, ορισμένα χαρακτηριστικά της φυλής από εκείνα τα οποία, υπό το κράτος της απελπισίας συνήθως, ερμηνεύουμε ως συνέπειες του χημικού πολέμου, που διεξάγουν οι σκοτεινές δυνάμεις κατά του Ελληνισμού, διά του συστηματικού «ψεκασμού» του με απροσδιόριστες ουσίες. Βλέπουμε την ίδια απουσία ρεαλισμού, όπως και σήμερα στα μεγαλεπήβολα σχέδια εκείνων που εμπορεύονται το παραμύθι της δήθεν ανέξοδης διεξόδου από τις υποχρεώσεις του Μνημονίου και της μαγικής επιστροφής στην ωραία ζωή όπως την ξέραμε κάποτε. Διακρίνουμε, ακόμη, τον ίδιο ευγενή ιδεαλισμό, που κάνει τον Ελληνα να τείνει προς το άπιαστο, την αναζήτηση δηλαδή του κορόϊδου που θα κάνει τη δουλειά, ώστε ο ίδιος να απολαύσει τους καρπούς της.

Δεν είναι ότι μας «ψεκάζουν», επομένως. Γιατί να μπουν στα έξοδα οι σκοτεινές δυνάμεις; Αφού εμείς δεν το έχουμε ανάγκη. Μπορούμε κι από μόνοι μας να ξεφύγουμε από τη λογική και την πραγματικότητα. Το έχουμε μέσα μας...