Όταν η ποσότητα των συλλήψεων εμπρηστών λειτουργεί σε βάρος της ποιότητας των ερευνών!

Ανδριανού Γκουρμπάτση, Αντιστράτηγου Π.Σ,ε.α., νομικού.

Κατά τη φετινή αντιπυρική περίοδο, τα στοιχεία που έρχονται στη δημοσιότητα από το Γραφείο Τύπου του Αρχηγείου Π.Σ,   σχετικά με τις συλλήψεις ατόμων φερόμενων, ως δραστών εγκλημάτων εμπρησμού, τόσο από τη Διεύθυνση Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού, όσο και από το Ανακριτικό Γραφείο άλλων Πυροσβεστικών Υπηρεσιών,  εμφανίζουν μια εικόνα δαιμονοποίησης των δόλιων εμπρησμών (οι μισές σχεδόν δασικές πυρκαγιές (47,81%), οφείλονται σε πρόθεση), που κατά τον τελικό απολογισμό του έτους 2013, όταν θα έχουν διερευνηθεί όλες οι πυρκαγιές, η εικόνα αυτή ασφαλώς θα αντιστραφεί και θα υποχωρήσει. Την πρωτιά εκτιμώ ότι θα αναλάβουν, όπως άλλωστε συμβαίνει σε όλες τις δυτικές χώρες, οι εμπρησμοί

σε δάση από αμέλεια. Επιπρόσθετα από τα ίδια ως άνω εμφανιζόμενα στοιχεία παρατηρείται, ότι φέτος λαμβάνει χώρα ένα έντονο κύμα συλλήψεων δραστών εμπρηστών και παραπομπής τους στη Δικαιοσύνη για να λογοδοτήσουν. Αυτό βέβαια περνά προς τα έξω, και οι εντυπώσεις μένουν. Όμως δεν είναι επί της ουσίας αυτό το ζητούμενο. Είναι γεγονός, ότι φέτος από τα εμφανιζόμενα τουλάχιστον στατιστικά στοιχεία, ομολογουμένως παρουσιάζεται μια αύξηση αριθμού συλλήψεων εμπρηστών (57%), εντός των χρονικών ορίων του αυτοφώρου, έναντι προηγούμενων ετών, συγκεκριμένα συνελήφθησαν 115 άτομα μέχρι και τον Ιούλιο 2013 και ήδη άλλα 14 άτομα τον Αύγουστο 2013 και μέχρι σήμερα (συνολικά 129 ατόμων), έναντι (79) και (73) ατόμων για το 2012 και 2011 αντίστοιχα, ανεξάρτητα αν τελικά όλοι αυτοί παραπεμφθούν στο ακροατήριο του αρμοδίου δικαστηρίου και πολύ περισσότερο, αν όλοι όσοι παραπεμφθούν, στο τέλος καταδικαστούν. Είναι γεγονός, ότι μια σύλληψη ενός ατόμου φερόμενου, ως δράστη εμπρησμού σε δάση (με πρόθεση ή από αμέλεια), μπορεί πράγματι να είναι ουσιαστική δηλαδή να είναι ''δεμένη'' - τεκμηριωμένη. Δεν αποκλείεται όμως να είναι ''επιδερμική'' για να εξυπηρετήσει προς στιγμή κάποιες σκοπιμότητες - και αυτό προφανώς αν συμβαίνει είναι επικίνδυνο, ζημιογόνο, καταστροφικό -, όπως λόγους επικοινωνιακούς, εμπέδωση της ασφάλειας του κοινού στην τοπική  κοινωνία (ψυχολογικοί λόγοι), ακόμη και για την δημόσια αυτοπροβολή της διωκτικής αρχής και συγκεκριμένων ανακριτικών υπαλλήλων του Π.Σ. Aν λοιπόν οι συλλήψεις αυτές είναι πράγματι τεκμηριωμένες ''δεμένες'', γεγονός αρκετά δύσκολο για τους περισσότερους από αυτούς που διώχθηκαν για εμπρησμό σε δάσος με πρόθεση και για τους παρακάτω λόγους, αξίζουν δημόσια συγχαρητήρια σε όσους ανακριτικούς υπάλληλους μόχθησαν στις έρευνες αυτές, γενικά όσοι επιτυχώς τις διαχειρίστηκαν, ακόμη και στην Ηγεσία. Αντίθετα, αν έστω κάποιες από αυτές είναι ''επιδερμικές'' ή ακόμη ''επίπλαστες - προκατασκευασμένες'' μόνον και μόνον για να εξυπηρετήσουν πρόσκαιρα κάποιες σκοπιμότητες, είναι συμπεριφορές εξαιρετικά επικίνδυνες και φυσικά, αν μπορεί να αποδειχτεί και  ο δόλος σκοπού δηλαδή της ''κατασκευής'' τους, ενδεχομένως να αγγίζουν και τα όρια αξιόποινων πράξεων. Ως γνωστόν, μια σύλληψη για να πραγματοποιηθεί δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολη υπόθεση, αφού για να πραγματοποιηθεί αρκούν και απλές ενδείξεις ακόμη και υπόνοιες για να ενοχοποιηθεί και συλληφθεί κάποιο άτομο. Για παράδειγμα, αρκεί μια μαρτυρία, ότι εθεάθη ο δράστης να περνά με το αυτοκίνητο του την ώρα που ξέσπασε δασική πυρκαγιά, παρόλο στο συγκεκριμένο σημείο μπορεί να είχε τοποθετηθεί εμπρηστικός μηχανισμός χρονοκαθυστέρησης από άλλο άτομο, που πρόλαβε και διέφυγε.. Πόσο μάλλον, αν σε σχετική έρευνα στο αυτοκίνητο του ύποπτου, βρεθούν συμπτωματικά και 2-3 αναπτήρες ή ακόμη και κανένα πλαστικό δοχείο. Ο Εισαγγελέας στον οποίο θα οδηγηθεί ο φερόμενος ως δράστης του εμπρησμού, είναι πιθανόν να εκλάβει τις ενδείξεις αυτές, ως επαρκείς και να κινήσει την ποινική δίωξη του. Το ζητούμενο όμως στη διερεύνηση ενός εγκλήματος εμπρησμού σε δάσος (από αμέλεια ή με πρόθεση) και το πρωταρχικό μέλημα των διωκτικών αρχών, δεν είναι απλά η σύλληψη του δράστη, για να εξυπηρετήσει πρόσκαιρα τις ως άνω αναφερόμενες σκοπιμότητες, έστω αν τελικά δεν παραπεμφθεί ο δράστης ή ενδεχομένως αθωωθεί, αλλά η αποκάλυψη της ουσιαστικής αλήθειας στην επίδικη υπόθεση, μέσα από την κατ΄ επιστημονικό τρόπο τεκμηρίωση της συγκεκριμένης έρευνας. Βέβαια σε κάθε σύλληψη οι εντυπώσεις του κοινού μένουν και ενδεχομένως και σε κάποιες υποθέσεις αυτό να επιδιώκεται από τις ανακριτικές αρχές. Γενικά σε κάθε πυρκαγιά και εν προκειμένω, πολύ περισσότερο σε μια δασική πυρκαγιά, αξία, σε επίπεδο διερεύνησης της, έχει η ανακάλυψη της ουσιαστικής αλήθειας και κατ΄ επέκταση η απόδοση Δικαιοσύνης. Σχετική Έρευνα μου (1), έχει δείξει, ότι το ποσοστό καταδίκης στη χώρα μας, για τα εγκλήματα εμπρησμού σε δάση (με πρόθεση και από αμέλεια, είναι μόνον 2,9%, από τα μικρότερα παγκοσμίως. Αυτό έχει τη δική του δυναμική ερμηνεία και προσφέρει κάποια σημαντικά μηνύματα. Πιο συγκεκριμένα, η εξιχνίαση ενός εγκλήματος εμπρησμού σε δάσος - και όχι μόνον - είναι μια πολύ επίπονη, σοβαρή, σχολαστική και χρονοβόρα διαδικασία, η οποία δεν είναι καθόλου εύκολο να διεκπεραιωθεί έτσι απλά, όπως συνέβη σε πολλές από τις υποθέσεις των συλλήψεων και να έχει τα όποια θετικά αποτελέσματα μέσα στα χρονικά όρια ισχύος του αυτοφώρου. Δεν είναι δυνατόν για παράδειγμα σε μια δασική πυρκαγιά, από την οποία καταστράφηκε μια μεγάλη έκταση π.χ 5.000 στρέμματα δάσους / ή και δασικής έκτασης, αλλά και μικρότερη, να διερευνηθεί σχολαστικά και όπως επιβάλλεται, μέσα στα όρια του αυτοφώρου, και να συλλεγούν όλα εκείνα τα στοιχεία, όπως διενέργεια και σύνταξη τεκμηριωμένης αυτοψίας, μαρτυρικές καταθέσεις, έρευνες, ενδεχομένως εργαστηριακές εξετάσεις πειστηρίων κ.λ.π. ανακριτικές πράξει,ς που θα οδηγήσουν τις δικαστικές αρχές, κατά το στάδιο της προδικασίας, να αποφασίσουν για την προσωρινή κράτηση και στη συνέχεια, στην ενώπιον του ακροατηρίου διαδικασία, την καταδίκη του φερόμενου, ως δράστη εμπρησμού ( με πρόθεση ή από αμέλεια). Μπορεί φέτος να παρουσιάζεται αυξημένος αριθμός συλλήψεων, όμως, όπως φαίνεται από τις πρώτες αποδείξεις, κάτι δεν ''πάει καλά'', φωτογραφίζεται κάποια προχειρότητα με τις περισσότερες από αυτές. Μακάρι να μην είναι έτσι και να διαψευσθώ. Φοβάμαι όμως, ότι στο τέλος οι περισσότεροι συλληφθέντες δράστες, είτε δεν θα παραπεμφθούν στο ακροατήριο, ή, όσοι παραπεμφθούν, θα αθωωθούν. Αυτό βέβαια θα αργήσει πολύ να αποδειχτεί, οι εντυπώσεις όμως έμειναν. Πιο συγκεκριμένα για τους περισσότερους από τους συλληφθέντες, κατά την φετινή αντιπυρική περίοδο, δεν αποφασίστηκε η  προσωρινή κράτηση τους. Επίσης για κάποιους άλλους, όπως στην πιο πρόσφατη υπόθεση του συλληφθέντος την 24/08/2013, φερόμενου ως δράστη για δύο εμπρησμούς στην περιοχή του Αγίου Σούλα της Ρόδου, ο δράστης,  την 27/08/2013 με ομόφωνη απόφαση Ανακριτή και Εισαγγελέα, αφέθηκε  ελεύθερος, δηλαδή χωρίς την επιβολή καν περιοριστικών όρων. Τα στενά χρονικά όρια του αυτοφώρου, στις περισσότερες υποθέσεις δεν επαρκούν για να διενεργηθεί μια σχολαστική, επιμελώς προσεγμένη και εμπεριστατωμένη - ''δεμένη'' δικογραφία, η οποία να έχει τα επιδιωκόμενα θετικά αποτελέσματα. Συνεπώς στις περισσότερες σχεδόν συλλήψεις των εμπρηστών, μέσα στα ασφυκτικά χρονικά όρια του αυτοφώρου, υπάρχει ο κίνδυνος να μην έχει διενεργηθεί σχολαστικά και τεκμηριωμένα η σχετική έρευνα, με ότι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την εξέλιξη της ποινικής υπόθεσης. Επιπρόσθετα μια ''βιαστική'' έρευνα, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα είναι ''πρόχειρη'',  δηλαδή το πιθανότερο θα είναι ελλιπής, θα παρουσιάζει σημαντικά κενά. Για την απονομή της Δικαιοσύνης λοιπόν, είναι καλύτερο να διενεργούνται λιγότερες αριθμητικά, αλλά ''ποιοτικές'' (τεκμηριωμένες) έρευνες, παρά πολλές και ''επιδερμικές'', γιατί αυτές ναι μεν οδηγούν σε μεγάλο αριθμό συλλήψεων εμπρηστών, επιτυγχάνουν αρχικά το στόχο τους, τουλάχιστον σε επικοινωνιακό επίπεδο, αφήνουν ικανοποιητικές εντυπώσεις στο κοινό για την αποτελεσματική λειτουργία των αρμοδίων διωκτικών αρχών, στο τέλος όμως, κι αυτό είναι το σημαντικότερο, δεν αποδίδεται Δικαιοσύνη, αφού δεν δικάζονται οι πραγματικοί ένοχοι.

Πηγή: (1) Έρευνα ''Το προφίλ του εμπρηστή δάσους (2000-2009)'', Ανδριανού Γκουρμπάτση, Αντιστράτηγου Π.Σ, ε.α., νομικού.