Ο έρωτας των σκαντζόχοιρων και οι πιρουέτες του Βενιζέλου

Tου Στεφάνου Κασιμάτη

Με την άνεση που χαρακτηρίζει τους παλιούς συναδέλφους στο επαγγελματικό πεδίο, η Ντόρα Μπακογιάννη προκάλεσε τον Βαγγέλη τον Βενιζέλο, σε ιδιωτική συνομιλία που είχαν οι δυο τους, να της εξηγήσει τη μυξοπάρθενο στάση του ΠΑΣΟΚ έναντι της κυβέρνησης, παρότι τυπικά υποτίθεται ότι το «κίνημα» τη στηρίζει και μετέχει, έστω και με τους προεδρικούς Φιλιππινέζους. Ως άνθρωπος ο οποίος βασίζεται πολύ -ίσως περισσότερο από όσο θα έπρεπε- στην ευφυΐα του, ο Β. ο Βενιζέλος απέφυγε την πρόκληση,
ανασύροντας από τη μνήμη (ή επινοώντας επί τόπου - δεν ξέρω...) ένα απόφθεγμα του πάντα βολικού Κομφουκίου. Της είπε ότι, συχνά, ο έρωτας που κάνει ένα καινούργιο ζευγάρι την πρώτη και τη δεύτερη φορά δεν ικανοποιεί, όμως αυτές οι αποτυχίες είναι απαραίτητες ώστε να πετύχει η τρίτη φορά.
Η στιχομυθία μού θύμισε κάτι παρεμφερές, που φέρεται να έχει πει ο μεγαλοεκδότης Ρούπερτ Μέρντοχ στον Τόνι Μπλερ, στις αρχές της γνωριμίας τους, προτού το συγκρότημα Μέρντοχ πάρει θέση υπέρ των Νέων Εργατικών του Μπλερ και ο τελευταίος κερδίσει την πρωθυπουργία: «Υποψιάζομαι ότι θα καταλήξουμε να κάνουμε έρωτα όπως δύο σκαντζόχοιροι: πολύ προσεκτικά». Δεν έχω το παραμικρό ενδιαφέρον να μάθω πώς κάνουν έρωτα οι σκαντζόχοιροι, αλλά θα ευχόμουν αυτό που εκφράζεται διά της συγκεκριμένης ζωολογικής μεταφοράς να συμβεί κάποτε μεταξύ του Αντώνη Σαμαρά και του Β. του Βενιζέλου. (Στο κάτω κάτω, είμαι βέβαιος ότι και οι σκαντζόχοιροι το ευχαριστιούνται...) Και λέγοντας «κάποτε», εννοώ όσο πιο γρήγορα είναι δυνατόν, διότι η παραγωγική συνεργασία τους είναι προϋπόθεση για να πετύχει η κυβέρνηση. (Διευκρινίζω, πάντως, ότι με τον όρο «παραγωγική», προς Θεού, δεν εννοώ σκαντζοχοιράκια...)
Εγώ μεν το εύχομαι, αλλά δεν θεωρώ πιθανό να ενδώσει το ΠΑΣΟΚ του Βενιζέλου στον πειρασμό. Αρκεί ο κοινός νους, δεν χρειάζεται να είσαι κοτζάμ Β. ο Βενιζέλος για να καταλάβεις τι επιβάλλει στο ΠΑΣΟΚ τη συμπεριφορά μυξοπάρθενου κόρης: Εφόσον το κόμμα που ίδρυσε ο Α. Παπανδρέου θέλει να έχει μέλλον, εξελισσόμενο σε σοσιαλδημοκρατικό κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα, πρέπει στην κυβέρνηση αυτή να διατηρήσει τον διακριτό κεντροαριστερό χαρακτήρα του. Πόσο εύκολο όμως είναι αυτό, όταν -ας μην κοροϊδευόμαστε- η μόνη πολιτική που μπορεί να σώσει τη χώρα, η πολιτική των μεταρρυθμίσεων στο κράτος και την οικονομία, είναι δεξιά πολιτική; Και πόσο δυσκολότερη γίνεται η προσπάθεια του ΠΑΣΟΚ να κρατήσει τον κεντροαριστερό ρόλο του, όταν η Νέα Δημοκρατία, όλα αυτά τα χρόνια μετά τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, έχει πασοκοποιηθεί σε βαθμό που τη διαφοροποιεί εντελώς από τα συναφή κόμματα της Ευρώπης;
Η μεταρρυθμιστική κατεύθυνση που μας επιβάλλει το Μνημόνιο ουσιαστικά ευνοεί τη Νέα Δημοκρατία, γιατί την βοηθά να ξαναβρεί τον σωστό δρόμο, χωρίς να την εμποδίζει να κρατήσει ορισμένα από τα πασοκογενή στοιχεία (κοινωνικές ευαισθησίες κ.λπ.) που απέκτησε στην πολιτική φυσιογνωμία της. Το ΠΑΣΟΚ όμως πώς να σταθεί σε μια τέτοια πορεία, όταν μάλιστα από τα αριστερά του μέσα στην κυβέρνηση έχει τη Δημοκρατική Αριστερά;
Πρώτα πρέπει να ξαναφτιάξουμε δημόσια διοίκηση και ανταγωνιστική οικονομία (όχι ότι είναι όσο εύκολο λέγεται, αλλά λέμε τώρα...) και ύστερα θα υπάρξει χώρος για τους διακριτούς ρόλους μεταξύ Κεντροδεξιάς και Κεντροαριστεράς. Προς το παρόν, το μόνο που υπάρχει είναι είτε ο ανηφορικός δρόμος των μεταρρυθμίσεων είτε οι επικίνδυνοι πειραματισμοί του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος για καιρό ακόμη θα παλεύει με τις αριστερές ιδεοληψίες του. Δρόμος για το ΠΑΣΟΚ δεν φαίνεται. Εξ ου και ο Βενιζέλος τη μία παρουσιάζει σχέδιο «αποδέσμευσης» από το Μνημόνιο, την άλλη ομνύει τήρηση των υπεσχημένων.
Το πρόβλημα περιπλέκεται εξαιτίας της προσωπικότητας του προέδρου του. Η αναμφισβήτητη ευφυΐα του Β. του Βενιζέλου, η δεξιότητά του σε ελιγμούς και αυτοσχεδιασμούς, η δεινότητά του στη ρητορική δεν βοηθάνε σε τίποτε. Θα εξυπηρετούσαν ένα ΠΑΣΟΚ στην Ελλάδα προ του 2008: την Ελλάδα της πασοκαρίας, στα λοίσθια της Εποχής της Αστακομακαρονάδας. Αυτό οπωσδήποτε το καταλαβαίνει ο Β. ο Βενιζέλος και είναι ο λόγος για τον οποίο -θυμάστε;- αγωνιζόταν ώς την τελευταία στιγμή να αποτρέψει την προσφυγή της χώρας στο ΔΝΤ και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης, υποστηρίζοντας σε συνεντεύξεις του ότι η Ελλάδα έπρεπε να συνεχίσει να δανείζεται με τα υπερβολικά επιτόκια του 2010. Ηξερε ότι αν κάποια στιγμή έσκαγε το παραμύθι της τριακονταετίας η εξέλιξη της Ελλάδας θα έμπαινε πια σε έναν δρόμο χωρίς επιστροφή και χωρίς ΠΑΣΟΚ.
Το προσωπικό πρόβλημά του είναι ότι η σταδιοδρομία του είναι απολύτως εξαρτημένη με την ύπαρξη ενός κόμματος του οποίου η εποχή έχει πλέον παρέλθει. Δεν τον απασχόλησε ποτέ και δεν ξέρει πώς να κάνει το ΠΑΣΟΚ σύγχρονο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, μέσα από την πρόκληση της δημιουργικής συνύπαρξης με τη Νέα Δημοκρατία στην ίδια κυβέρνηση. Ηξερε πάντα ότι η ευφυΐα του θα του άνοιγε τον δρόμο ώστε κάποτε να κυριαρχήσει στον κόσμο που έφτιαξε το ΠΑΣΟΚ και, γι’ αυτό, δεν ενδιαφέρθηκε να κοιτάξει παρακάτω. Τον πρόλαβε όμως η νέα εποχή που ξημέρωσε για όλους και τώρα το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να αυτοσχεδιάζει πιρουέτες. Δεν είναι ο πρώτος ούτε θα είναι ο τελευταίος άνθρωπος που βολεύεται με την εξυπνάδα του και καταλήγει να γίνεται θύμα της. (Ενδέχεται να είναι μια ειρωνεία της Ιστορίας ότι ίσως, από την άποψη των ιδίων συμφερόντων του, το ΠΑΣΟΚ ατύχησε στη σειρά διαδοχής της ηγεσίας του. Ο Βενιζέλος θα ήταν καταλληλότερος για τις ανάγκες του 2007 και ο Γιώργος για τις ανάγκες του σήμερα, παρά τις γνωστές αδυναμίες του...)
Συνεπώς, λυπάμαι αν θα στενοχωρήσω το φιλοθέαμον και φιλομαθές κοινό, αλλά με το ΠΑΣΟΚ υπό τον Βενιζέλο αμφιβάλλω αν θα δούμε ποτέ πώς κάνουν έρωτα οι σκαντζόχοιροι. (Επί της πολιτικής σκηνής τουλάχιστον. Γιατί σε ντοκιμαντέρ του ΣΚΑΪ δεν το αποκλείω...)