Η καχυποψία Σαμαρά, η διαδοχή στο ΠΑΣΟΚ και η αναποτελεσματικότητα

Του κ. Σταύρου Λυγερού

Οπως ήταν αναμενόμενο, όσο περνάει ο καιρός τόσο έρχονται στην επιφάνεια οι αντιφάσεις της κυβέρνησης Παπαδήμου. Ο σχηματισμός της, άλλωστε, δεν υπαγορεύθηκε από την κοινή επιθυμία των κομμάτων που τη στηρίζουν κοινοβουλευτικά. Ηταν κυρίως αποτέλεσμα των συνδυασμένων ασφυκτικών πιέσεων που ασκήθηκαν από την τρόικα και από εσωτερικά κέντρα πολιτικής ισχύος αμέσως μετά την αποσταθεροποίηση της κυβέρνησης Παπανδρέου λόγω του δημοψηφίσματος.
Είναι κοινός τόπος ότι ο Σαμαράς σύρθηκε. Αποδέχθηκε τη
συμμετοχή της Ν.Δ. υπό τον όρο ότι η κυβέρνηση Παπαδήμου θα είναι περιορισμένου χρόνου και ειδικής αποστολής. Το γεγονός ότι από πολύ νωρίς ετέθη θέμα για παράταση του βίου αυτής της κυβέρνησης, ενίσχυσε την καχυποψία του αρχηγού της Κεντροδεξιάς και ενέτεινε τις εγγενείς αντιφάσεις του εγχειρήματος.
Αυτό φάνηκε καθαρά στις διαφωνίες που εκδηλώθηκαν με αφορμή την περικοπή των επικουρικών συντάξεων. Η απουσία ακόμα και της πιο στοιχειώδους προγραμματικής σύγκλισης των τριών κομμάτων εμποδίζει την κυβέρνηση να δράσει αποτελεσματικά. Το πρόβλημα επιτείνεται όχι μόνο από την καχυποψία του Σαμαρά, αλλά και από τον αγώνα για την προεδρία του ΠΑΣΟΚ. Κανείς από τους επίδοξους αρχηγούς δεν θέλει να φορτωθεί το υψηλό κόστος, που συνεπάγεται η λήψη νέων επώδυνων μέτρων.
Αυτός είναι λόγος που ο Βενιζέλος, κι όχι μόνο, συμπλέει με τον Σαμαρά στη θέση ότι αμέσως μετά τη θετική (ή αρνητική) κατάληξη των διαπραγματεύσεων με τις τράπεζες για το PSI, πρέπει να προκηρυχθούν εκλογές. Αντιθέτως, υπέρ της παράτασης του βίου της κυβέρνησης Παπαδήμου τάσσεται ο Παπανδρέου. Ελπίζει ότι κατ' αυτόν τον τρόπο θα εκτρέψει τις εσωκομματικές πιέσεις για δρομολόγηση της διαδοχής και τελικώς θα καταφέρει να παραμείνει στην αρχηγία του ΠΑΣΟΚ.
Στην ίδια γραμμή κινείται και ο ΛΑΟΣ, παρά το γεγονός ότι οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως η συμμετοχή στην κυβέρνηση Παπαδήμου το βλάπτει εκλογικά. Η προτεραιότητα του Καρατζαφέρη σ' αυτή τη φάση, όμως, είναι να πουλήσει «υπευθυνότητα» και να εδραιωθεί σαν απαραίτητος κυβερνητικός εταίρος.
O κ. Παπαδήμος
Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν είναι γνωστό το περιεχόμενο της συνάντησης του πρωθυπουργού με τον αρχηγό της Ν.Δ. Δεν αναμένεται, όμως, να αλλάξει η εικόνα. Ο Παπαδήμος δεν έχει μοχλό αποτελεσματικής πίεσης. Οταν ανέλαβε την πρωθυπουργία δεν έθεσε όρους, που τώρα θα του έδιναν τη δυνατότητα να επιβάλλει τη δική του ατζέντα.
Τότε, είχε επικρατήσει το δόγμα ότι έπρεπε να αδράξει την ευκαιρία και να αναλάβει την πρωθυπουργία. Τα υπόλοιπα θα προέκυπταν στη συνέχεια με την άσκηση εξωτερικών πιέσεων κυρίως προς τον Σαμαρά. Πιέσεις, οι οποίες θα τον οδηγούσαν σε μια διολίσθηση από την αρχική θέση του προς την κατεύθυνση που επιθυμούν τόσο η τρόικα όσο και οι «μνημονιακές» δυνάμεις.
Μπορεί αυτές οι δυνάμεις να καλλιεργούν κλίμα, αλλά δεν είναι σε θέση να επιβάλλουν την παράταση του βίου της κυβέρνησης. Ο Σαμαράς έχει οχυρωθεί πίσω από τη συμφωνία των πολιτικών αρχηγών ενώπιον του Προέδρου της Δημοκρατίας. Από την πλευρά της, η τρόικα επιθυμεί την παράταση, αλλά είναι αμφίβολο εάν θα προχωρήσει σε ανοιχτό εκβιασμό για να το επιτύχει. Αυτό που κυρίως την ενδιαφέρει είναι να δεσμεύσει πριν από τις εκλογές τους αρχηγούς των τριών κομμάτων στην ψήφιση όχι τόσο αυτής καθαυτής της δανειακής σύμβασης όσο του νέου Μνημονίου που θα τη συνοδεύει.
Ορισμένοι ωθούν τον Παπαδήμο να επιβάλλει ντε φάκτο το μοντέλο Μόντι. Για την ακρίβεια, να προχωρήσει σε ανασχηματισμό, επιλέγοντας ο ίδιος τους υπουργούς του και επιπροσθέτως να απαιτήσει παράταση του βίου μέχρι το τέλος της τετραετίας το φθινόπωρο του 2013. Η ιταλική κυβέρνηση πράγματι αποτελείται από τεχνοκράτες της επιλογής του πρωθυπουργού Μόντι και έχει χρονικό ορίζοντα. Αυτό, όμως, προέκυψε από πολιτική συμφωνία κομμάτων.
Για να ισχύσει εδώ χρειάζεται νέα συμφωνία, που είναι μάλλον απίθανο να την αποδεχθεί ο Σαμαράς, ο οποίος θεωρεί τον εαυτό του εν αναμονή πρωθυπουργό. Το μόνο όπλο που έχει στα χέρια του ο Παπαδήμος είναι να απειλήσει με παραίτηση. Σύμφωνα με πληροφορίες, το στενό επιτελείο του (Γιαννίτσης, Παγουλάτος, Χαρδούβελης και Ράπανος) δεν τον ωθούν προς αυτή την κατεύθυνση. Είναι προφανές ότι εάν η Ν.Δ. αποχωρήσει η κυβέρνηση Παπαδήμου είναι αδύνατον να επιβιώσει.
Στο σημείο που έχουν φθάσει τα πράγματα, δεν διαγράφεται παραγωγική διέξοδος. Οι γιορτές θα επικαλύψουν για μερικές ημέρες το πρόβλημα, αλλά είναι σαφές ότι αυτή η κυβέρνηση είναι όμηρος των αντιφάσεών της. Από τη στιγμή που τόσο ο Σαμαράς όσο και επίδοξοι αρχηγοί του ΠΑΣΟΚ τηρούν αυτή τη στάση, μόνη διέξοδος είναι να ολοκληρωθούν το ταχύτερο δυνατόν οι διαπραγματεύσεις με τις τράπεζες και να οδηγηθεί αμέσως η χώρα σε εκλογές.