Η σαραντάρα δημοκρατία και ο πονηρός βλάχος

Σήμερα γιορτάζουμε τα 40 χρόνια από την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα. Σε αυτά τα 40 χρόνια που πέρασαν (και όχι μόνο), μπορεί κάποιος να διακρίνει δύο ειδών ψηφοφόρους. Τον ιδεολόγο που ψηφίζει πάντα με βάση τις ιδέες του και τον πονηρό βλάχο που ανταλλάσσει την ψήφο του με ένα ρουσφέτι. Ποιος όμως από τους δύο πράττει σωστά και ποιος κάνει λάθος; Η απάντηση δεν είναι τόσο αυτονόητη.
Αν θέσει κάποιος το ερώτημα: «τι είναι δημοκρατία;» σε δέκα εκατομμύρια Έλληνες, θα λάβει δέκα εκατομμύρια διαφορετικές απαντήσεις. Δοκιμάστε το με τους γύρω σας και θα το διαπιστώσετε. Καλύτερα όμως να μην μπλέξουμε με ορισμούς που εμπεριέχουν προσωπικές αντιλήψεις και δεν οδηγούν πουθενά. Καλύτερα να
δούμε τα πράγματα από την πρακτική τους σκοπιά. Η δημοκρατία, όπως η μοναρχία και η ολιγαρχία είναι κι αυτή ένα εξουσιαστικό σύστημα. Εξουσία σημαίνει να κάνει ο εξουσιαζόμενος ό,τι θέλει ο εξουσιαστής. Η εξουσία λοιπόν αναπόφευκτα δίνει δύναμη στον εξουσιαστή για να αποκτήσει δόξα και χρήμα. Άλλωστε γι’ αυτό σκοτώνονται κυριολεκτικά, όσοι θέλουν να καταλάβουν την εξουσία. 
Πολύ σωστά ο πολιτειολόγος Talgot Parsons, παρομοίωσε την κατανομή της εξουσίας σε μια δημοκρατία με το χρήμα. Στην πραγματικότητα, τι κάνει ένα δημοκρατικό σύστημα; Αντί να έχει στα χέρια του την εξουσία ένα μόνο πρόσωπο (μοναρχία) ή λίγα πρόσωπα (ολιγαρχία), διαιρεί την συνολική κρατική εξουσία σε τόσα μερίδια, όσοι είναι και οι ψηφοφόροι του κράτους. Κάθε ψηφοφόρος λοιπόν στη δημοκρατία, διαθέτει το δικό του (ίσο με τους άλλους) ποσό εξουσίας στα χέρια του, για να συμμετέχει στην πολιτική αγορά. Δηλαδή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και άσκησης της συνολικής εξουσίας.
Τι κόλπο κάνει όμως εδώ η σύγχρονη αντιπροσωπευτική κοινοβουλευτική δημοκρατία; Κάνει κάτι πολύ απλό. Μέσω της κάλπης ο κάθε πολίτης – ψηφοφόρος πάει και καταθέτει αναγκαστικά (έτσι λέει το Σύνταγμα) το ποσό της εξουσίας που έχει στα χέρια του σε έναν επαγγελματία “τραπεζίτη” – εξουσιαστή (πολιτικό), ο οποίος χάριν ευφωνίας ονομάζεται αντιπρόσωπος. Ακόμα και αν δεν θέλει ο ψηφοφόρος να πάει στις κάλπες για να καταθέσει την εξουσία του, αυτή αφαιρείται από τα χέρια του αναγκαστικά!!! Μέχρι τις επόμενες εκλογές, ο ψηφοφόρος δεν διατηρεί καμία εξουσία και είναι ένας εξουσιαζόμενος άνθρωπος που πρέπει να κάνει ό,τι θέλει ο εξουσιαστής στον οποίο παρέδωσε το ποσό της εξουσίας που είχε στα χέρια του. Στην πράξη δημιουργείται μια ολιγαρχία εξουσιαστών, με την ίδια τη μεταβίβαση των μεριδίων εξουσίας που έχει ο καθένας μας.
Εδώ ακριβώς εμφανίστηκαν δύο ειδών ψηφοφόροι, όπως είπαμε στην αρχή. Ο πονηρός βλάχος της επαρχίας (και όχι μόνο) ο οποίος ανταλλάσσει το ποσό της εξουσίας που έχει στα χέρια του με ένα ρουσφέτι το οποίο θα του κάνει ο επαγγελματίας εξουσιαστής. Το ρουσφέτι μπορεί να είναι μικρό ή μεγάλο, ανάλογα με τη δύναμη του συγκεκριμένου ψηφοφόρου και την επιρροή που ασκεί σε άλλους, ώστε να συγκεντρώνει και άλλα ποσά εξουσίας υπέρ του εξουσιαστή (κομματάρχες, μιντιάρχες, χρηματοδότες κ.λ.π.). Ο πονηρός βλάχος πιάνει καλύτερα το νόημα της σύγχρονης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Την αντιλαμβάνεται και πολύ ορθά, σαν ένα παζάρι για μεταβίβαση με αντάλλαγμα της εξουσίας του σε συγκεκριμένο επαγγελματία εξουσιαστή.
Στον αντίποδα υπάρχει ο ιδεολόγος ψηφοφόρος, ο οποίος καταθέτει την εξουσία που έχει στα χέρια του, είτε σε μικρά κόμματα που πάει χαμένη (εδώ το σύστημα φροντίζει να την αποσπά έμμεσα), είτε σε κόμματα εξουσίας που πιστεύει ιδεολογικά και εναποθέτει εν λευκώ τις ελπίδες του, χωρίς να παίρνει κανένα αντάλλαγμα, προσδοκώντας στη καλή προαίρεση του εξουσιαστή, για το γενικότερο καλό.
Ποιος λοιπόν κάνει καλύτερη χρήση της εξουσίας που έχει στα χέρια του, μέσα στη σύγχρονη κοινοβουλευτική δημοκρατία; Ο πονηρός βλάχος που έστω κάτι κερδίζει σε προσωπικό επίπεδο ή ο ιδεολόγος που πετάει την ψήφο του τζάμπα μια ολόκληρη ζωή; Τυχαία λοιπόν επικράτησε το πελατειακό σύστημα;
Ας γιορτάσουμε λοιπόν όλοι μαζί τη πελατειακή «δημοκρατία» μας, που σήμερα κλείνει τα 40 χρόνια της.
ΥΓ. Αφού τώρα γνωρίζουμε πως λειτουργεί ο μηχανισμός κατανομής της εξουσίας στη σύγχρονη κοινοβουλευτική δημοκρατία, μπορούμε να φτιάξουμε εκείνους τους θεσμούς, ώστε να μην καταθέτουμε τουλάχιστον ολόκληρη την ποσότητα εξουσίας που δικαιούμαστε, σε έναν επαγγελματία εξουσιαστή, αλλά να κρατάμε  στα χέρια μας έστω ένα μέρος της, για να μπορούμε έτσι να προστατευόμαστε. Για παράδειγμα, να εκλέγουμε εμείς άμεσα την κυβέρνηση και όχι μέσω αντιπροσώπων, να μπορούμε να ανακαλούμε τους αντιπροσώπους, να κάνουμε δημοψηφίσματα με λαϊκή πρωτοβουλία και πολλούς άλλους θεσμούς, με τους οποίους θα μπορούμε να επεμβαίνουμε ανά πάσα στιγμή καθ’ όλη τη διάρκεια της τετραετίας και όχι να είμαστε απλά εξουσιαζόμενοι, απογυμνωμένοι από κάθε εξουσία και δικαίωμα συμμετοχής
Αυτό προφανώς το θέλει ο ιδεολόγος ψηφοφόρος. Το θέλει όμως άραγε και ο πονηρός βλάχος; Εδώ είναι το πρόβλημα, το οποίο έχει να κάνει με την κατανομή ισχύος, μεταξύ του ιδεολόγου και του πονηρού βλάχου. Προς το παρόν αυτή η κατανομή ισχύος είναι με το μέρος του δεύτερου, ο οποίος και συνεχίζει να την αυξάνει.
Πέτρος Χασάπης