Να πάει το παλιάμπελο;

Του Στέφανου Κασιμάτη

Μέσα από τον καταιγισμό των δηλώσεων που ξέσπασε από την ώρα που έκλεισε η ΕΡΤ, συγκράτησα μία φράση: «Η απουσία της ΕΡΤ είναι πλήγμα για τη δημοκρατία». Για τη δημοκρατία, αναρωτιέμαι, ή μήπως για όσους ταυτίζουν τη μόνιμη εργασία στο Δημόσιο με τη δημοκρατία; Αλλά ας το προσπεράσουμε αυτό, διότι εκείνο που μου έκανε εντύπωση ήταν η αναφορά στην απουσία της ΕΡΤ. Αν δεν κάνω λάθος, η αίσθηση της απουσίας προϋποθέτει το

αντίθετό της: την αίσθηση της παρουσίας δηλαδή.

 Η παρουσία της ΕΡΤ είχε εξασθενήσει εδώ και πολύ καιρό, εξαιτίας της κατάχρησης του δικαιώματος της απεργίας από τους εργαζομένους στην εταιρεία. Η παρουσία που εγώ έχω συγκρατήσει από την εικόνα της ΕΡΤ ήταν ότι, διατρέχοντας τα κανάλια, σταματούσα στα κρατικά, που προέβαλλαν συνήθως ένα ντοκιμαντέρ, το οποίο όμως και αυτό δεν μπορούσες να το δεις και να το ευχαριστηθείς, καθώς το κάτω μισό της οθόνης καλυπτόταν από ένα εκνευριστικής ηλιθιότητας κείμενο της ΠΟΣΠΕΡΤ που εξηγούσε τους λόγους της απεργίας. Τουλάχιστον από εμένα, λοιπόν, δεν πρόκειται να λείψει η ΕΡΤ. Ομολογουμένως, θα μου λείψει το CNN, που το έπιανα μέσω της ΕΡΤ· και, βέβαια, θα μου λείψει το σίριαλ που κυριολεκτικά λάτρευα, για λόγους τους οποίους μόνον οι στενοί φίλοι που έχουν αντίληψη του χιούμορ μου θα καταλάβουν: το κήρυγμα του Ανθιμου κάθε Κυριακή, 10 με 10.30 π.μ. από την ΕΤ3. (Αλλά αυτό είναι το προσωπικό δράμα μου και θα το αντιμετωπίσω μόνος μου...)

Επί της ουσίας, τώρα. Πάμε σε εκλογές με αφορμή τη διαφωνία των κυβερνητικών εταίρων για το κλείσιμο της ΕΡΤ; Προς το παρόν, άδηλο. «Μετά την πρώτη επαφή με τον εχθρό, κανένα σχέδιο μάχης δεν ισχύει», έλεγε ο Μόλτκε. Το έλεγε καθ’ υπερβολήν, βέβαια, για να αναδείξει τη σημασία της ευελιξίας για την προσαρμογή στα απρόοπτα. Προτού, όμως, πιάσουμε να πιθανολογούμε για τα απρόοπτα, ας δούμε αν υπάρχει σχέδιο. Προφανώς, εκδηλώνεται αποφασιστικότητα για τη μείωση του δημόσιου τομέα από πλευράς του πρωθυπουργού ―αυτό δεν αμφισβητείται και είναι καλοδεχούμενο. Ως ένα σημείο, επίσης, ως προς την επιλογή του στόχου υπάρχει υπολογισμός. Η ΕΡΤ είναι ένας μηχανισμός ευρέως αντιπαθής, για την εξαφάνιση του οποίου λίγοι θα θρηνήσουν και πολλοί (πολύ περισσότεροι από όσους θα τολμήσουν να το παραδεχθούν ευθέως...) θα χαρούν.

Αν, όμως, η σύγκρουση θα προσλάβει συμβολικές διαστάσεις τέτοιες ώστε να παρασύρει μεγάλο μέρος της κοινωνίας με την πλευρά του πρωθυπουργού, είναι νωρίς να το προδικάσει κάποιος. Συγκρίσεις με την αναμέτρηση της Θάτσερ με τους ανθρακωρύχους είναι μάλλον παρακινδυνευμένες. Πρώτον, επειδή οι ανθρακωρύχοι είχαν μεν μια θεοπάλαβη ηγεσία (Σκάργκιλ και Σία...), αλλά η πίεση που μπορούσαν να ασκήσουν στη βρετανική κοινωνία ήταν πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που ασκεί η ανούσια και αδιάφορη ΕΡΤ. Δεύτερον, επειδή σήμερα πλέον γνωρίζουμε ότι η Θάτσερ είχε προετοιμάσει καταλεπτώς τη σύγκρουση. Ο Νάιτζελ Λόσον (μετέπειτα υπουργός Οικονομικών, αρχικά Ενέργειας) γράφει στα απομνημονεύματά του ότι, μόλις ανέλαβε υπουργός Ενέργειας, η Θάτσερ του έθεσε ως προτεραιότητα τη διατήρηση της εργασιακής ειρήνης ώσπου η κυβέρνηση να έχει ικανά αποθέματα άνθρακα για να ξεκινήσει τον πόλεμο. (Σημειωτέον, δε, ότι η προηγηθείσα κυβέρνηση Κάλαχαν είχε κλείσει περισσότερα ορυχεία από όσα έκλεισε η Θάτσερ έως ότου τόλμησε την αποφασιστική ρήξη...) Τρίτον, επειδή η σύγκρουση της Θάτσερ είχε σαφές, επεξεργασμένο και κατανοητό από τους ψηφοφόρους ιδεολογικό υπόβαθρο. Οι Βρετανοί την είχαν ψηφίσει επειδή τους είχε πείσει ότι η απελευθέρωση της οικονομίας από τον έλεγχο του κράτους ήταν προς το συμφέρον των πολλών.

Στη δική μας περίπτωση, ο πρώτος και ο τρίτος όρος δεν πληρούνται, ενώ ο δεύτερος είναι αμφίβολος. Αν, πάντως, η σύγκρουση με την ΕΡΤ θα προσλάβει τις συμβολικές διαστάσεις που επιδιώκει η κυβέρνηση, θα εξαρτηθεί κυρίως από τη στάση των αντιπάλων της, αλλά και των εταίρων της. Πολύ συνοπτικά, ως προς τους αντιπάλους της, οι αμφιβολίες περιττεύουν: Αλέξης, Κουτσούμπας και Καμμένος πηγαίνουν «γιούργια στον ταβλά με τα κουλούρια». Ως προς τους εταίρους της, το θέμα είναι πιο περίπλοκο. Στο ΠΑΣΟΚ, παρά την πίεση από τους αγριοπασόκους της βάσης, η ηγεσία του φαίνεται διστακτική. («Η Ν.Δ. γίνεται το κόμμα των μεταρρυθμίσεων, η ΔΗΜΑΡ δεν καταλαβαίνει τίποτε και εμείς τα καταπίνουμε όλα», φέρεται ειπών προχθές το βράδυ ο Βαγγέλης ο Βενιζέλος, σε σύσκεψη επί του θέματος...) Οσο για τον μπαρμπα-Φώτη τον Κουβέλη και τους δικούς του, γι’ αυτούς μέρα με τη μέρα γίνεται φανερό ότι ανήκουν στον κόσμο που τελειώνει και ότι ακόμη δεν το έχουν πάρει χαμπάρι.

Οσο και αν είναι δεδομένη, η αντιπάθεια προς το κράτος και τους προνομιούχους μηχανισμούς του δεν παύει να είναι αρνητική στάση: δεν συνεπάγεται απαραιτήτως και τη θετική στάση υπέρ της κατάργησής τους. Ελλείψει, λοιπόν, ιδεολογικού υπόβαθρου υπέρ της δραστικής περιστολής του κράτους, φαίνεται πιθανότερο η αναμέτρηση να εξελιχθεί σε δίλημμα σχετικώς με τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας. Είναι βέβαιο ότι αν πάμε σε εκλογές, δεν πρόκειται να πάρουμε ευρώ απέξω. Θα μας πουν να τακτοποιήσουμε πρώτα το υπαρξιακό μας και, ύστερα, θα κρίνουν. Μην έχετε αμφιβολία επ’ αυτού: έχουν ήδη δώσει 450 δισ. ευρώ ―τα 250 μέσω της έγκρισης των εθνικών Κοινοβουλίων και τα 200 μέσω της ΕΚΤ. Πόσο ακόμη θα αντέχουν να πετάνε λεφτά στον πίθο των Δαναΐδων; Το δίλημμα θα λειτουργήσει θετικά υπέρ της Ν.Δ. Προς όφελός της, επίσης, θα είναι η ασυναρτησία του ΣΥΡΙΖΑ. Διότι πολύ πιθανό είναι, εφόσον μπούμε σε τροχιά εκλογών για το φθινόπωρο, η παρακινδυνευμένη συγχώνευση των συνιστωσών στον ΣΥΡΙΖΑ να ματαιωθεί. Υπό αυτές τις συνθήκες, μπορούμε να περιμένουμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα κάνει προεκλογική εκστρατεία του τύπου «τρεις λαλούν και δυο χορεύουν» ―κάτι το οποίο θα είναι πλεονέκτημα για τη Ν.Δ.

Το μέγα ερώτημα, βέβαια, είναι αν υπάρχει στη χώρα η κοινωνική πλειοψηφία, ώστε να επικρατήσει η ευρωπαϊκή επιλογή. Ειλικρινώς, δεν το ξέρω... Αλλά, σε τελευταία ανάλυση, τι νόημα έχει να μείνουμε στην Ευρώπη αν δεν το θέλουμε; Αν, δηλαδή, δεν καταλαβαίνουμε τι συνεπάγεται αυτή η επιλογή; Οπότε, ας πάει και το παλιάμπελο...