Οπισθεν ολοταχώς

Του Στέφανου Κασιμάτη

Στις εκλογές του 1936, τις τελευταίες πριν από την επιβολή της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά, το ΚΚΕ, ως Παλλαϊκό Μέτωπο μαζί με το Αγροτικό Κόμμα (ήταν η εποχή, θυμίζω, όπου η Μόσχα είχε δώσει στα ευρωπαϊκά κομμουνιστικά κόμματα τη γραμμή υπέρ των λαϊκών μετώπων) έλαβε κάτι λιγότερο από 6% και 15 έδρες από τις 300 της Βουλής. Πώς κατάφερε δέκα χρόνια αργότερα το κόμμα του 6% να έχει τόσο μεγάλη δύναμη στα χέρια του, ώστε να προκαλέσει έναν εμφύλιο πόλεμο, με κόστος για την Ελλάδα σε ανθρώπινες ζωές και υλικές καταστροφές μεγαλύτερο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, είναι πολύ μεγάλη ιστορία, ώστε να είναι δυνατόν να αναπτυχθεί διεξοδικά σε τούτη τη στήλη. Συνοπτικά, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι το ΚΚΕ εκμεταλλεύθηκε αποτελεσματικά για τους σκοπούς του το

πολιτικό κενό που προκάλεσε η Κατοχή στην Ελλάδα, κενό το οποίο οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στον διχασμό του αστικού κόσμου σε βενιζελικούς και αντιβενιζελικούς.

Δεδομένου ότι η νίκη του αστικού κόσμου στην αναμέτρηση ήταν πολύ δύσκολη υπόθεση και παρά την τελική ήττα του ΚΚΕ, οι ακραιφνείς οπαδοί του κόμματος έχουν λόγο για να νοσταλγούν εκείνη την απαίσια εποχή: η δεκαετία του 1940 ήταν το απόγειο της δόξας του ΚΚΕ, ποτέ άλλοτε δεν έφθασε τόσο κοντά στο όνειρο της κατάληψης της εξουσίας. Ισως, λοιπόν, αυτή να είναι βαθύτερη αιτία που τους κάνει, τα τελευταία χρόνια, να έχουν καθιερώσει τον παράδοξο πανηγυρισμό της συντριβής τους στον Γράμμο και το Βίτσι. Εμείς το βλέπουμε ως γραφικότητα προερχόμενη από μια μορφή ζωή από άλλο πλανήτη, για εκείνους όμως πρέπει να είναι κάτι παρεμφερές με τη νοσταλγία του χαμένου παραδείσου.

Εκτοτε και παρά τη μεσολάβηση της δικτατορίας των συνταγματαρχών που ευνόησε την αναζωπύρωση του αριστερού κινήματος, το ΚΚΕ ούτε είχε ξανά ούτε πρόκειται να έχει παρόμοια ευκαιρία να πλησιάσει την εξουσία. Η εντυπωσιακή ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, κατά την πρώτη οκταετία Καραμανλή, άλλαξε εντελώς το τοπίο της μιζέριας που είχε δημιουργήσει μία δεκαετία πολέμου. (Το άλλαξε και κυριολεκτικώς, εδώ που τα λέμε, με την αντιπαροχή...). Επειτα ήλθε ο Ανδρέας Παπανδρέου με τον ιδιότυπο εθνολαϊκισμό του, άρπαξε από το ΚΚΕ την εαμική παράδοση και τη χρησιμοποίησε για ιδεολογική μαγιά του ΠΑΣΟΚ. Τέλος, ήλθε και η παταγώδης κατάρρευση του κομμουνισμού μετά το 1989, η οποία, σε συνδυασμό με τον ιδεολογικό δογματισμό του ΚΚΕ, καταδίκασε το ιστορικό κόμμα της ελληνικής Αριστεράς στον απομονωτισμό.

Ποιος αριστερός μπορεί να γοητευθεί σήμερα από τον λόγο, αλλά και την εικόνα, του ΚΚΕ; Μόνον όσοι έχουν πίσω τους παραστάσεις από την οικογενειακή τους παράδοση. Ποιος θα εμπιστευθεί το μέλλον του σε μια κλειστή κάστα μονόχνωτων που συλλυπήθηκαν τον λαό της Βόρειας Κορέας για τον θάνατο του «Αγαπημένου Ηγέτη» και δεν έκαναν πλάκα; Μόνον όσοι έχουν μια πολύ διεστραμμένη αντίληψη του χιούμορ. Ποιος θα πεισθεί από ένα κόμμα του οποίου η μόνη απάντηση στα επιμέρους προβλήματα είναι η έλευση της «βασιλείας των ουρανών»; Μόνον όσοι δεν αντέχουν την κριτική σκέψη και ψάχνουν για κάποιον να τους απαλλάξει από τον κόπο να σκέπτονται για τον εαυτό τους.

Μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται, το ΚΚΕ έχει αρνηθεί για τον εαυτό του την εξέλιξη. Αποκλείει την πραγματικότητα για να διασώσει την καθαρότητα και έτσι επιλέγει το παρελθόν από το μέλλον. Γίνεται κάτι όλο και λιγότερο σχετικό με την πραγματικότητα, όλο και περισσότερο γραφικό. Η επιλογή του νέου γενικού γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής του δείχνει σε πιο δρόμο πορεύεται. Οσοι γνώρισαν προσωπικά την απελθούσα γραμματέα Αλέκα Παπαρήγα μιλούσαν για ένα πρόσωπο, το οποίο έξω από τα φώτα της δημοσιότητας μπορούσε να είναι τελείως διαφορετικό από τη στυφή εικόνα που απαιτούσε η πολιτική ορθότητα της κομματικής παράδοσης. Μπορούσε να είναι ευχάριστη, υπό προϋποθέσεις ως και πνευματώδης. Ακόμη και δημοσίως έλεγε πότε πότε κανέναν αστειάκι. (Δροσερό, πάντα. Με τον αναζωογονητικό αέρα ενός καλοκαιριού στη Σιβηρία...). Ο σκληροπυρηνικός διάδοχός της, Δημήτρης Κουτσούμπας, είναι προς το παρόν άγνωστος. Δεν τον έχουμε ακούσει να μιλάει, παρά μόνον σε κομματικές εκδηλώσεις. Μήπως χρειάζεται όμως; Η φυσιογνωμία -θαρρείς διασταύρωση του Μπρέζνιεφ με τον Κιμ Γιονγκ Ουν και τον αξιαγάπητο Σπάικ των Looney Tunes- δεν προδιαθέτει για υψηλές προσδοκίες...