Σχετικά με την κυριακάτικη λειτουργία των μικρών καταστημάτων

Του Αθανασίου Σκορδά, υφυπουργού Ανάπτυξης

Η πρόταση της κυβέρνησης για δυνατότητα προαιρετικής λειτουργίας και τις Κυριακές για τα μικρά καταστήματα λιανικής πώλησης είναι πολλαπλά ωφέλιμη. Οπως θα επιχειρήσω να αποδείξω παρακάτω, ωφελεί συγχρόνως τον καταναλωτή, τον έμπορο, τον εργαζόμενο στα καταστήματα αυτά, αλλά και τον άνεργο.

Το πρώτο ερώτημα που τίθεται είναι: γιατί τα μικρά καταστήματα και όχι όλα; Αν και η Ευρωπαϊκή Ενωση ορίζει ως μικρό κατάστημα
αυτό που κάνει τζίρους κάτω των 2 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως και απασχολεί ώς 10 άτομα προσωπικό, στην Ελλάδα με πολύ χαμηλότερα όρια τζίρου και απασχόλησης βρίσκουμε περισσότερα από το 90% του συνόλου των καταστημάτων λιανικού εμπορίου. Συνεπώς η ρύθμιση αφορά τη ραχοκοκαλιά του λιανικού εμπορίου, στη συντριπτική του πλειοψηφία, όχι απλώς σε ένα μέρος του. Σε αυτή την κατηγορία καταστημάτων δίνουμε ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, έναντι των υπολοίπων, που έχουν περισσότερες δυνατότητες να διαχειριστούν όγκο πωλήσεων, ρευστότητα, logistics, εν γένει οικονομίες κλίμακος.

Επόμενο ερώτημα που τίθεται στον δημόσιο διάλογο: Υπάρχει δυνατότητα να «δημιουργηθεί αγορά» τις Κυριακές; Από στοιχεία του ΚΕΠΕ και του EuroCommerce προκύπτει ότι σε όσες χώρες της Ευρώπης λειτουργούν καταστήματα τις Κυριακές, ο τζίρος του Σαββατοκύριακου είναι μεγαλύτερος από εκείνον που τα καταστήματα επιτυγχάνουν τις άλλες ημέρες. Στατιστικά ευρήματα από χώρες με κυριακάτικη λειτουργία καταστημάτων (Ηνωμένο Βασίλειο, Σουηδία κ.λπ.) δείχνουν ότι πάνω από το 50% των καταναλωτών κάνουν χρήση της δυνατότητάς τους να ψωνίζουν τις Κυριακές. Και εδώ, στη χώρα μας, έχουμε πρόσφατη σχετική εμπειρία: Με τον ν. 3377/2005 επιμηκύνθηκε το ωράριο λειτουργίας και τα αποτελέσματα έδειξαν ευεργετικές επιπτώσεις στον κύκλο εργασιών του λιανικού εμπορίου. Τότε, ενώ πολλοί ισχυρίζονταν ότι την ευφορία των Ολυμπιακών Αγώνων θα διαδεχόταν η καθίζηση της αγοράς, με τη διεύρυνση συνέβη το ακριβώς αντίθετο. Ο Γενικός Δείκτης Πωλήσεων Λιανικού Εμπορίου του δωδεκαμήνου που ακολούθησε την απελευθέρωση αυξήθηκε κατά 13,45%, ενώ κατά το 12μηνο που περιλάμβανε τους Ολυμπιακούς Αγώνες είχε αυξηθεί μόνο κατά 7,22%.

Τρίτο θέμα που τίθεται: «Χρόνο έχουν, χρήματα δεν έχουν οι καταναλωτές» ακούω να λέγεται. Οποία ειρωνεία! Τα ίδια ακούγαμε και το 2005. Το όφελος για τον καταναλωτή από τη διευρυμένη λειτουργία των καταστημάτων, είτε έχει χρήματα είτε όχι, είναι προφανές και αυταπόδεικτο. Σύμφωνα με εκθέσεις του ΟΟΣΑ, η διεύρυνση λειτουργίας των καταστημάτων αυξάνει την ευημερία των καταναλωτών.

Τέταρτο ερώτημα: Ωφελείται ο εμπορικός κόσμος με την κυβερνητική πρόταση; Κάθε καλόπιστος θα συμφωνήσει ότι ασφαλώς ωφελείται, διότι η λειτουργία των μικρών καταστημάτων την Κυριακή μειώνει το μέσο κόστος ανά ώρα λειτουργίας και διατηρεί σταθερή την καμπύλη οριακού κόστους, δοθέντος ότι δεν αυξάνεται το συνολικό κόστος πολλών εισροών (ενοίκιο, εξοπλισμός, διακόσμηση), ενώ εάν απασχολήσει υπάλληλο επιβαρύνεται μόνο με το ποσοστό της προσαύξησης του ημερομισθίου και 27 ευρώ μηνιαίως, με βάση στοιχεία της ΕΣΕΕ για κατανάλωση ρεύματος. Συνεπώς, σε πολλές περιπτώσεις ενδέχεται να διατηρείται στην ίδια θέση με εκείνη των υπόλοιπων ημερών η ατομική καμπύλη προσφοράς του εμπόρου - πωλητή. Για τον εμπορικό κόσμο, πρόσθετο όφελος είναι ότι τις Κυριακές δεν θα αντιμετωπίζει τον ανταγωνισμό των μεγάλων καταστημάτων. Σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όταν στην Πορτογαλία επετράπη στα μικρά καταστήματα να ανοίγουν τις Κυριακές, όλο και περισσότεροι έμποροι έκαναν χρήση αυτής της δυνατότητας. Σε κάθε περίπτωση, εάν ο έμπορος διαπιστώσει ότι τα πλεονεκτήματά του από την κυριακάτικη λειτουργία είναι μικρότερα από τις επιβαρύνσεις του, μπορεί κάλλιστα να παραμείνει κλειστός.

Πέμπτο ερώτημα: Η λειτουργία των μικρών καταστημάτων τις Κυριακές ωφελεί τους εργαζομένους σε αυτά; Με δεδομένο ότι δεν αυξάνεται η συνολική εβδομαδιαία εργασία, τα οικονομικά οφέλη για τον εμποροϋπάλληλο είναι αδιαμφισβήτητα, αφού η κυριακάτικη εργασία αμείβεται με προσαύξηση.

Εκτο ερώτημα: Ο άνεργος τι μπορεί να περιμένει από την κυριακάτικη λειτουργία των καταστημάτων; Δεν παραγνωρίζω ότι, σε πρώτη τουλάχιστον φάση, πολλά εμπορικά καταστήματα που δεν απασχολούν προσωπικό, θα δοκιμάσουν την κυριακάτικη λειτουργία τους με προσωπική και οικογενειακή υπερεργασία. Είναι όμως εξίσου αυτονόητο ότι θα υπάρξει και εκείνη η μερίδα των καταστηματαρχών που θα προβεί σε πρόσληψη πρόσθετου προσωπικού, ολικής ή μερικής απασχόλησης. Η ακαδημαϊκή έρευνα (ΟΟΣΑ 1997, 2001) απέδειξε ότι η διευρυμένη λειτουργία των καταστημάτων, σύμφωνα με τις πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις, επιφέρει αύξηση της απασχόλησης στο λιανικό εμπόριο πάνω από 1,5% (πάνω από 8.000 θέσεις εργασίας). Η πρότασή μας δημιουργεί ευκαιρίες απασχόλησης για τους ανέργους και από την ανάπτυξη του τουρισμού (city breaks) έτσι ώστε να ξαναλειτουργήσουν ξενοδοχεία και καταστήματα που σήμερα έχουν βάλει λουκέτο.

Εβδομο ερώτημα: Η κυβερνητική πρόταση έχει οφέλη για τον καταναλωτή; Απαντώ με ερώτημα: Δεν είναι καλύτερα που τις Κυριακές είναι ανοιχτά τα ανθοπωλεία, τα ζαχαροπλαστεία, μια σειρά καταστημάτων; Πέραν του προφανούς, ο καταναλωτής έχει περισσότερες ευκαιρίες έρευνας και αγορών. Ωστόσο, το κύριο όφελός του είναι οικονομικό: Σε μελέτες του ΟΟΣΑ (1997, 2001) έχει αποδειχθεί ότι το μέτρο έχει προφανή θετική επίπτωση στη μείωση των τιμών.

Συμπερασματικά, η λειτουργία των μικρών επιχειρήσεων την Κυριακή θα οδηγήσει στη βελτίωση της ευημερίας και τη μείωση των τιμών.

Υπάρχει όμως και ένα τελευταίο, όγδοο ερώτημα: Τι κερδίζει συνολικά η εθνική οικονομία από την κυβερνητική πρόταση; Πέρα από τις θετικές επιπτώσεις που ανεφέρθησαν πιο πάνω, διευκολύνοντας την κυκλοφορία του χρήματος και τη δημιουργία εισοδημάτων κατά μία επιπλέον ημέρα την εβδομάδα, αποφέρει όφελος, ισοδύναμο με την αύξηση της προσφοράς χρήματος. Σύμφωνα με την ποσοτική θεωρία του χρήματος (εξίσωση ανταλλαγών του Irving Fisher), όπου Μ η ονομαστική ποσότητα του χρήματος, V η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος, P το επίπεδο τιμών και Υ το προϊόν (πραγματικό εισόδημα), ισχύει ο τύπος ΜV=PY, άρα αναμένεται αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ.

Η κυβερνητική πρόταση για τη λειτουργία των μικρών καταστημάτων τις Κυριακές δεν είναι αποσπασματική: Αποτελεί μια από τις παρεμβάσεις μας στη μεγάλη αγορανομική μεταρρύθμιση που επιχειρούμε, διότι μέλημα και έγνοια μας είναι να μπει φραγμός στα λουκέτα και την ανεργία. Σε ό,τι αφορά, δε, τους πλέον κακόπιστους, αν δεν πείθονται από τα προαναφερόμενα, ας το δουν ως μια δοκιμή. Αν όλα όσα υποστήριξα δεν λειτουργήσουν στην πράξη, αν όσα ευεργετικά αποτελέσματα προέκυψαν σε άλλες χώρες που εφάρμοσαν αυτό ή παρόμοια μέτρα δεν προκύψουν και στην Ελλάδα, αν τελικά το κόστος είναι μεγαλύτερο από το όφελος, κανείς δεν θα μας εμποδίσει να επανεξετάσουμε το θέμα. Αλλά, πριν το απορρίψουμε, αξίζει να το δοκιμάσουμε…

----------------

Στοιχεία ελήφθησαν από εργασία δημοσιευμένη από το Εργαστήριο Διοικητικής Επιστήμης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών - ΑΣΟΕΕ (http://www.msl.aueb.gr/wp.htm)
από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΉ της Κυριακής