Διαδικασίες Εξοπλισμών: ο “Βόρβορος” του Σύγχρονου Ελληνικού Κράτους

                                                             Δημήτριος Ν. Τσαϊλάς*

Στις προμήθειες για την εθνική άμυνα για πολλά χρόνια υπήρχε αδιαφάνεια έως  διαφθορά. Οι προσπάθειες για τη διερεύνηση των κατηγοριών για διαφθορά από τους αξιωματούχους του Υπουργείου Άμυνας δεν ήταν επιτυχείς για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθώς οι έρευνες εμποδιζόντουσαν από κοινοβουλευτικούς ελιγμούς και οι κατηγορίες φαίνεται ότι καθοδηγούντο περισσότερο από την πολιτική παρά από την αμερόληπτη έρευνα της

δικαιοσύνης.
Εν τέλει, ο πρώην υπουργός Άμυνας κ. Άκης Τσοχατζόπουλος και ο πρώην γενικός γραμματέας Εξοπλισμών και στενός συνεργάτης του, κ. Γιάννης Σμπώκος κατηγορούνται ότι επωφελήθηκαν αδρά από τις μεγάλες αγορές για την άμυνα την περίοδο που βρίσκονταν στο τιμόνι της άμυνας. Και επειδή η έρευνα συνεχίζεται, πιθανόν να δούμε και άλλους αξιωματούχους να εμπλέκονται στην υπόθεση διαφθοράς στην αγορά εξοπλιστικών προγραμμάτων.

Η κυβέρνηση που προέκυψε το 2004 έκανε κεντρικό στοιχείο των προσπαθειών της, την μεταρρύθμιση προμήθειας αμυντικών συστημάτων, ώστε να αποτελειώσει τις αμφισβητήσιμες πρακτικές προμηθειών. Παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση βρέθηκε αντιμέτωπη με μια μάχη στην προσπάθειά της να αλλαχτούν οι παραδοσιακές πρακτικές και τα παγιωμένα συμφέροντα, υπάρχουν ενδείξεις ότι το Υπουργείο Άμυνας κινήθηκε  προς τη σωστή κατεύθυνση.

Παρόλη την προσπάθεια, η κατάσταση που αντιμετωπίζεται τις περισσότερες φορές για την προμήθεια αμυντικών συστημάτων εξακολουθεί να μην είναι και τόσο καλή. Πρώτα έχουν να αντιμετωπίσουν όλη την πολυπλοκότητα των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων του Υπουργείου Άμυνας. Στη συνέχεια είναι δυνατό μια προσφορά όχι μόνο να έχει την καλύτερη τιμή, αλλά επίσης να λαμβάνει την υψηλότερη συνδυασμένη τεχνική βαθμολογία. Όμως, μετά από ένσταση, πολλές φορές χωρίς λόγο σοβαρό, μιας άλλης ανταγωνίστριας εταιρείας θα υπάρξει ακύρωση της κατοχύρωσης την τελευταία στιγμή. Τέτοιες πρακτικές είναι αθέμιτες για τις σοβαρές εταιρείες, οι οποίες δαπανούν μεγάλα χρηματικά ποσά για τη δημιουργία προσφορών που πληρούν τον πολύ περίπλοκο σε προδιαγραφές διαγωνισμό.

Η κοινή γνώμη έχει από καιρό διαμορφώσει την άποψη ότι η προμήθεια των οπλικών συστημάτων συνεπάγεται τεράστιες μίζες για την κυβέρνηση και εμπλεκόμενους αξιωματούχους, που δυστυχώς οι αποδείξεις είναι πολύ δύσκολο να ανευρεθούν, όπως προέκυψε κατά τη διάρκεια της έρευνας στην περίπτωση των αντιαεροπορικών πυραύλων TOR-M1. Αφενός το σύστημα δεν ήταν συμβατό με το ελληνικό δίκτυο αεράμυνας, αφετέρου η συμφωνία έγινε με απευθείας ανάθεση και χωρίς διαγωνισμό. Επίσης δεκάδες εκατομμύρια δολάρια σε αντισταθμιστικά οφέλη δεν υλοποιήθηκαν ποτέ. Μάλιστα ο εμπλεκόμενος στα αντισταθμιστικά, βρέθηκε πεθαμένος στην Τζακάρτα της Ινδονησίας, κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες.
 Εξοπλισμοί και εξοπλιστικά προγράμματα έχουν μια κεντρική θέση ως « μελέτες περιπτώσεων» της υπερβολικής διαφθοράς και της κακοδιαχείρισης του ελληνικού κράτους στις επανειλημμένα δημοσιευμένες εκθέσεις, καθώς και τις δηλώσεις αξιωματούχων κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών. Ο όγκος των δεδομένων, τα γεγονότα, οι ισχυρισμοί, ακόμη και οι εικασίες δημιούργησαν ένα πλαίσιο, έτσι ώστε θα μπορούσε κανείς να περιγράψει εύκολα την προμήθεια εξοπλισμών του σύγχρονου ελληνικού κράτους ως “βόρβορο”. Ως εκ τούτου, οι προμήθειες εξοπλισμών έχουν πλέον δαιμονοποιηθεί ως η πηγή του κακού και  χρησιμοποιείται ευρέως ως αποδιοπομπαίος τράγος για την διαβόητη αναποτελεσματικότητα και την κακοδιαχείριση του ελληνικού κράτους κατά τα τελευταία σαράντα χρόνια.
Σήμερα ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης που ξεκίνησε πριν από τέσσερα χρόνια, τα δημοσιονομικά ελλείμματα αυξήθηκαν τόσο που στην πατρίδα μας στις συζητήσεις για αμυντικές δαπάνες κυριαρχείται ο αντίκτυπος των μέτρων λιτότητας που θέσπισαν οι τελευταίες κυβερνήσεις σε μια προσπάθεια να μειωθούν τα ελλείμματα αυτά. Επίσης, η οξεία κρίση χρέους στην Ελλάδα, οδήγησαν στην επιβολή ιδιαίτερα σοβαρών μέτρων λιτότητας, με μεγάλες περικοπές στις δημόσιες δαπάνες και σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι προϋπόθεση, από την τρόϊκα για την παραλαβή πακέτων στήριξης.
Αντιμετωπίζουμε μια εθνική κρίση, όμως η κυβέρνηση πρέπει να καθορίσει τον τρόπο να διατηρήσουμε μια ισχυρή άμυνα με δυνατότητα αποτροπής κατά την προσπάθεια για τη μείωση των αμυντικών δαπανών. Ως εκ τούτου είναι ευκαιρία και άμεση ανάγκη το Υπουργείο Άμυνας, να εισαγάγει μια σειρά από μεταρρυθμίσεις που να αποσκοπούν στην ενίσχυση της διαφάνειας με σκοπό τη διασφάλιση ότι οι αποφάσεις για τις προμήθειες να γίνονται με ανοιχτές διαδικασίες και βασιζόμενες αποκλειστικά στις αμυντικές ανάγκες που το εθνικό συμφέρον ορίζει.

Αρχιπλοίαρχος (ε.α.) Δημήτριος Ν. Τσαϊλάς ΠΝ
Διευθυντής του Strategy International (http://www.strategyinternational.org)
http://www.analystsforchange.org