Από τη Θώδη στη Σόδη

Στέφανος Κασιμάτης

Το τεστ είναι απλούστατο και μπορεί να το κάνει ο καθένας. Φαντασθείτε ότι βρίσκεστε στον χώρο της εργασίας σας και ξαφνικά εμφανίζεται, για πρώτη φορά επιτέλους, το νέο πρόσωπο για το οποίο ακούσατε ότι έχει προσληφθεί στην εταιρεία. Πώς αντιδράτε εάν: α) πρόκειται για κυρία, ώριμο πλην ευειδή, με ένα ντεκολτέ, όχι από αυτά που κάποτε τα έλεγαν «αβυσσαλέα», αλλά πάντως υπολογίσιμο, β) πρόκειται για κύριο -αδιάφορη η εμφάνιση, φαντασθείτε ό,τι θέλετε- του οποίου το πουκάμισο είναι ξεκούμπωτο μέχρι τη ζώνη, ώστε να φαίνεται η κοιλιά του, επειδή ο ίδιος νομίζει ότι η θέα της αποτελεί αισθητικώς αποδεκτό, αν όχι τερπνό, θέαμα.
Στην πρώτη περίπτωση, οι αντιδράσεις ποικίλλουν και εξαρτώνται από τόσο πολλούς παράγοντες ώστε είναι μάταιο να τους απαριθμήσεις. Το σίγουρο, ωστόσο, είναι η
τεράστια ποικιλία των αντιδράσεων που φαντάζομαι ότι θα εκτείνεται από το ένα άκρο, της επιδοκιμασίας, ώς το αντίθετό του. Ομως στη δεύτερη περίπτωση, ανεξαρτήτως του φύλου, των προσωπικών αισθημάτων ή των πεποιθήσεων των αντιδρώντων, είμαι βέβαιος ότι οι αντιδράσεις τους θα είναι πολύ περισσότερο ομοιογενείς: από τους πιο πολλούς, πιστεύω, ο τύπος με το six pack στην κοινή θέα θα ταξινομηθεί αυτομάτως στην κατηγορία «ψωνάρες/νάρκισσοι», ενώ κάποιοι άλλοι (τρομαγμένοι, καταπιεσμένοι, δεν ξέρω...) ίσως τον κατατάξουν στην κατηγορία «ανώμαλοι». Προσωπικώς, πάντως, θα τον κατέτασσα στο είδος του ψώνιου, για το οποίο η προβολή του φύλου του είναι βασικό στοιχείο της προσωπικότητάς του.
Το συμπέρασμα, βάσει των παραπάνω, είναι ότι, σε κοινωνίες όπως η δική μας, η προβολή στοιχείων της σεξουαλικής ταυτότητας του προσώπου είναι αποδεκτή, εφόσον εκδηλώνεται από γυναίκες. Σοκάρει, όμως, όταν εκδηλώνεται από άνδρες. Θα υπάρξουν βέβαια φεμινίστριες, αριστεροί, συλλογικότητες, κινήματα και πεφωτισμένοι κοινωνιολόγοι του ηρωικού Παντείου, οι οποίοι θα υποστηρίξουν ότι οι νόρμες αυτής της κοινωνικά και πολιτισμικά αποδεκτής συμπεριφοράς ορίζονται από τους άνδρες, με βάση δικά τους κριτήρια και, επομένως, είναι άδικες για τις γυναίκες. Αυτό θα πουν και, σε γενικές γραμμές, θα έχουν δίκιο. Ισως μάλιστα κάποιοι να προχωρήσουν ακόμη παρακάτω, για να υποστηρίξουν ότι οι κοινωνίες θα πρέπει να εξελιχθούν με τέτοιο τρόπο ώστε να μάθουμε να εκτιμούμε και το άσχημο γυμνό, όχι μόνο το ωραίο. Δεν θα απέκλεια κιόλας να υπάρξουν και διάφοροι οπαδοί της λεγόμενης «εφόδου προς τον ουρανό», που θα υποστηρίξουν την πλήρη εξάλειψη της διάκρισης ανάμεσα στην ομορφιά και την ασχήμια, με το μπακαλιαρίστικο επιχείρημα ότι «όλοι οι άνθρωποι είναι όμορφοι» ―που δεν είναι καθόλου, ελάχιστη μειονότητα είναι οι όμορφοι.
Ως συνήθως, βέβαια, η σωστή προσέγγιση είναι κάπου προς το μέσον και μετατοπίζεται προς τη μία ή την άλλη πλευρά αναλόγως των ειδικών συνθηκών της περίπτωσης. Μπορεί ένας κόσμος χωρίς διάκριση του ωραίου από το άσχημο να είναι δίκαιος για τους άσχημους, αλλά θα αδικεί τους ωραίους. Αφήστε, δε, ότι η εξάλειψη της διάκρισης στην αντίληψή μας, ακόμη και αν ήταν ποτέ δυνατή, θα ήταν αφύσικη, δηλαδή αντίθετη προς τη φύση των πραγμάτων, αφού η ομορφιά θα έπαυε να έχει νόημα.
Εν πάση περιπτώσει, επειδή με όλα αυτά δεν βγάζουμε εύκολα άκρη, για να τακτοποιούμε παρόμοια ζητήματα και να κάνουμε ευκολότερα τις δουλειές μας έχουμε θεσπίσει τους ενδυματολογικούς κώδικες: προσαρμόζουμε την ενδυμασία μας με το περιβάλλον στο οποίο κινούμαστε, ανάλογα με τη λειτουργία για την οποία προορίζεται ο συγκεκριμένος χώρος και τον σεβασμό που του αποδίδουμε. Αλλιώς ντυνόμαστε στο μπιτς μπαρ στη Σαλαμύκονο όταν πάμε για καμάκι και αλλιώς στη Βουλή όταν πηγαίνουμε να ορκιστούμε. Αυτό αγνόησε η νέα βουλευτίνα της Ν.Δ. που ορκίσθηκε προχθές, η κυρία Σταυρινούδη-Σόδη, το ντεκολτέ της οποίας έκανε κοτζάμ αντιπρόεδρο της Βουλής, τον Ιωάννη Τραγ (ικ)άκη, να ψελλίσει ένα «Χριστέ και Παναγιά» στο ανοιχτό μικρόφωνο του προεδρείου.
Οτι η νέα βουλευτίνα αγνόησε τον ενδυματολογικό κώδικα δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι την πάτησε. Και μόνον η ύπαρξη αυτού του σημειώματος το αποδεικνύει: ποιος θα καθόταν να ασχοληθεί σήμερα με την κυρία Σόδη χωρίς το ντεκολτέ της; (Και χωρίς το σχόλιο του αντιπροέδρου της Βουλής, είναι αλήθεια...) Αν η σοβαρότητα της κυρίας Σόδη (την οποία ουδόλως αμφισβητώ εκ των προτέρων) επιβιώσει από το κύμα του χαβαλέ που η ίδια προκάλεσε, αυτό είναι άλλο θέμα. Το βέβαιο για εμένα πάντως είναι ότι περισσότερο άδικο και από την άνιση κατανομή της ομορφιάς είναι να χρησιμοποιείς μεν το πλεονέκτημα της ομορφιάς (αν το έχεις) για να σε προσέξουν, αλλά να απαιτείς κιόλας να μη σχολιάζεται αρνητικά η συμπεριφορά σου αν σκοπίμως ή μη έχεις αγνοήσει τα όρια. Αυτό, δηλαδή, που κάνει σήμερα η κυρία Σόδη, ισχυριζόμενη ότι δεν κατάλαβε να υπήρχε τίποτε το ανοίκειο στην εμφάνισή της. Σε κάθε περίπτωση, ύστερα από την εμφάνιση αυτή, τη μάθαμε όλοι. Εστω και αν κάπου στο βάθος του μυαλού συγχέουμε την κυρία Σόδη με την καλλιτέχνιδα του πενταγράμμου κυρία Θώδη...