Η Δ΄ Εθνοσυνέλευση και το βίαιο επεισόδιο Παγκάλου - Τζώνη (Φεβρουάριος 1924)

Μετά την συντριβή του φιλοβασιλικού κινήματος Γαργαλίδη - Λεοναρδόπουλου τον Οκτώβριο του 1923, τα συντηρητικά κόμματα είχαν βρεθεί σε δύσκολη θέση. Ο Μεταξάς είχε ζητήσει πολιτικό άσυλο στην Ιταλία, ενώ πολλά άλλα στελέχη του "Λαϊκού" κόμματος είχαν συλληφθεί ως ύποπτοι για συνέργεια στο αποτυχόν κίνημα. Έκτός αυτών, ο Γεώργιος Παπανδρέου, υπουργός εσωτερικών της "επαναστατικής κυβέρνησης" είχε εφεύρει ένα νέο εκλογικό νόμο στενο-ευρείας περιφέρειας που προέβλεπε χωριστούς καταλόγους για τους

Εβραίους της Θεσσαλονίκης και εξασφάλιζε την εκλογική νίκη για τα Βενιζελικά κόμματα. Στις εκλογές της 17ης Δεκεμβρίου όλα τα συντηρητικά κόμματα είχαν δηλώσει αποχή και η σύνθεση της Δ΄ Εθνοσυνέλευσης που προέκυψε ήταν αποκλειστικά Βενιζελική. Ανάμεσα στους Βενιζελικούς είχαν εκλεγεί περίπου 120 πληρεξούσιοι που υποστήριζαν την ανακύρηξη αβασίλευτης δημοκρατίας. Οι περισσότεροι άνηκαν στην "Δημοκρατική Ένωση" του Αλέξανδρου Παπαναστασίου, αλλά υπήρχαν και ανεξάρτητοι όπως οι απόστρατος ναύαρχος Αλέξανδρος Χατζηκυριάκος και ο απόστρατος υποστράτηγος Θεόδωρος Πάγκαλος.

Την γραμμή των συντηρητικών για αποχή είχε αρνηθεί να ακολουθήσει μια μικρή ομάδα 6 πολιτευτών από την Βόρεια Ελλάδα οι οποίοι συμμετείχαν στις εκλογές και εξελέγησαν εύκολα. Ο πιο σημαντικός πολιτευτής ανάμεσα τους, ήταν αναμφίβολα ο Γεώργιος Μπούσιος, υπουργός σε όλες τις μετανοεμβριανές κυβερνήσεις. Ανάμεσα στους συντηρητικούς εκλεγέντες ήταν και ο Αθανάσιος Τζώνης, κτηνίατρος στο επάγγελμα που είχε εκλεγεί πληρεξούσιος Άρτης. Ο Τζώνης ήταν ένας φανατικός βασιλόφρων εθνικιστής με πλούσια προϊστορία σε επεισόδια με αξιωματικούς και ιδιώτες στην Ιταλία, πολλούς από τους οποίους είχε προκαλέσει σε μονομαχία η τους είχε ραπίσει δημοσίως γιατί μιλούσαν κατά της Ελλάδας. Όταν εξερράγει ο Ιταλο-τουρκικός πόλεμος στην Λιβύη το 1911, ο ίδιος ζήτησε να παρουσιαστεί εθελοντής μόνο και μόνο για να πολεμήσει τους Τούρκους, ενώ είχε λάβει ενεργό  μέρος στον Ηπειρωτικό αγώνα στον οποίο είχε διακριθεί. Ο Τζώνης λοιπόν, βρέθηκε εκλεγμένος πληρεξούσιος σε μια πολυπληθή Εθνοσυνέλευση 387 Βενιζελικών κυρίως, πληρεξουσίων, στην οποία ο φανατισμός των δημοκρατικών ήταν τόσος ώστε να μην επιτρέπουν ούτε στον ίδιο τον Βενιζέλο να μιλήσει από το βήμα της βουλής χωρίς να τον διακόπτουν μετά την αιφνιδιαστική επιστροφή του από την αυτοεξορία του στην Γαλλία.

Το κλίμα της Εθνοσυνέλευσης ήταν εκρηκτικό, οι διακοπές των ομιλητών ήταν συχνές, ενώ πολλοί πληρεξούσιοι (Καρασεβδάς, Πάγκαλος, Κούνδουρος, Κονδύλης) κατηγορούσαν τον βασιλιά και τους απόντες συντηρητικούς ως αποκλειστικούς υπεύθυνους για την Μικρασιατική καταστροφή. Χαρακτηριστική η πρόταση του Κούνδουρου να χαραχθούν στην πρόσοψη των παλαιών ανακτόρων τα ονόματα των 2500 αξιωματικών που συμμετείχαν στην "επανάσταση του 1922",  ο πληρεξούσιος Φραγκουδής απαίτησε με πρόταση του στην Εθνοσυνέλευση να ανατραπεί η αναμνηστική στήλη που είχε εγερθεί στην οδό Βασιλίσσης Σοφίας για την δολοφονία του Ίωνα Δραγούμη, ενώ ισχυρή αντίδραση συνάντησε το σχέδιο νόμου για εκ νέου απονομή συντάξεων στους αξιωματικούς που είχαν αποστρατευθεί μετά το αποτυχημένο φιλοβασιλικό κίνημα. Τα επεισόδια και η οχλαγωγία ήταν καθημερινά φαινόμενα στις συνεδριάσεις, ενώ μια τέτοια κατάσταση οδήγησε και στο καρδιακό επεισόδιο του πρωθυπουργού Βενιζέλου που τον οδήγησε στην παραίτηση για λόγους υγείας.

Η νέα κυβέρνηση "Φιλελευθέρων" υπό τον Ευρυτάνα Γεώργιο Καφαντάρη παρουσιάστηκε στην Εθνοσυνέλευση για να κάνει τις προγραμματικές της δηλώσεις στις 11 Φεβρουαρίου 1924. Σε μια αποστροφή του λόγου του, ο Καφαντάρης αναφέρθηκε στην υγεία του Βενιζέλου και στην ιατρική γνωμάτευση του καρδιολόγου Βακέζ που τον είχε εξετάσει. Τότε εν΄τελώς ξαφνικά σηκώθηκε όρθιος ο Τζώνης φωνάζοντας: "Δεν μας ενδιαφέρει τι λέει ο Βακέζ για την καρδία του Βενιζέλου που δολοφόνησε έξι πατριώτες πολιτικούς. Ο Βενιζέλος θεωρείται ως μη υπάρχον από τον Ελληνικό λαό. Τα εννέα δέκατα του Ελληνικού λαού φωνάζουν Ζήτω ο Βασιλιάς Γεώργιος!!!". Ακολούθησε ένα πανδαιμόνιο με δημοκρατικούς πληρεξουσίους να κινούνται από τα αριστερά έδρανα προς τον Τζώνη για να τον λιντσάρουν. Ο πρόεδρος της έδρας Ρακτιβάν, έλυσε εσπευσμένα την συνεδρίαση για να μην δωθεί συνέχεια. Ο Τζώνης καθώς αποχωρούσε  συνάντησε τον Πάγκαλο στις σκάλες ο οποίος του πρότεινε να γίνει δημοκρατικός για να εκλέγεται άνετα βουλευτής στο μέλλον. Ο Τζώνης χωρίς δισταγμό έδωσε δύο δυνατές γροθιές στον Πάγκαλο, ο οποίος αφού πέρασε την πρώτη έκπληξη τράβηξε το περίστροφο του, ο Τζώνης όμως πιο γρήγορος τον αφόπλισε. Τότε ο πάγκαλος έδωσε  συναγερμό στην φρουρά που στρατωνιζόταν στο προαύλιο της βουλής, διατάσσοντας να πυροβολήσουν. Ο επικεφαλής της φρουράς έδωσε διαταγή στους στρατιώτες να οπλίσουν και να πυροβολήσουν τον Τζώνη που σώθηκε μόνο χάρις την επέμβαση του Φρούραρχου της βουλής Νικολετάτου, ο οποίος εμπόδισε την τελευταία κυριολεκτικά στιγμή την φρουρά να πυροβολήσει πληρεξούσιο. Ο Τζώνης όμως δεν πτοήθηκε από τον κίνδυνο, αλλά αντιθέτως καταδίωξε τον Πάγκαλο που κατευθυνόταν προς το αυτοκίνητο του, υβρίζοντας τον "θρασύδειλο" και "χάρτινο στρατηγό".

Όπως ήταν αναμενόμενο στον απόηχο του επεισοδίου ο Τζώνης εξυμνήθηκε από τις συντηρητικές εφημερίδες και εξυβρίστηκε από τις δημοκρατικές ως "ζωοκλέπτης" και "καραγκιόζης". Ο Κονδύλης και ο Χατζηκυριάκος καταφέρθηκαν εναντίον του Τζώνη απειλώντας με παραίτηση από πληρεξούσιοι (απειλή που φυσικά δεν πραγματοποίησαν), ενώ ασκήθηκε δίωξη από τον εισαγγελέα Αθηνών μετά από μήνυση του Παγκάλου. Ο Πάγκαλος σε δηλώσεις του είπε ότι "ευτυχώς που με κράτησαν γιατί θα τον σκότωνα" .Στις 14 Φεβρουαρίου η Δ΄ Εθνοσυνέλευση με 260 ψήφους σε σύνολο 270 ψηφισάντων, παρείχαν άδεια για να ασκηθεί δίωξη εις βάρος του Τζώνη. Πολλοί δημοκρατικοί βουλευτές ζήτησαν να διαγραφεί ο Τζώνης από τους καταλόγους των πληρεξουσίων και να καθαιρεθεί, κάτι όμως που δεν προβλεπόταν από τον κανονισμό. Ο Τζώνης έγινε ο ήρωας των συντηρητικών που έστειλαν εκατοντάδες συγχαρητήρια τηλεγραφήματα από όλη την Ελλάδα ενώ κάποιοι μάζεψαν και υπογραφές συμπαράστασης, καθώς ο Πάγκαλος ήταν ένα ιδιαιτέρως μισητό πρόσωπο για τους "συνταγματικούς".
Ι. Β. Δ.
Πηγές
Βασίλης Τζανακάρης, Στο όνομα της προσφυγιάς, εκδόσεις Μεταίχμιο
Εφημερίδα Σκριπ, φύλλο 5ης και 6ης Φεβρουαρίου 1924
Αι αγορεύσεις του Ελληνικού κοινοβουλίου, τόμος7, εκδόσεις "εθνικός κηρυξ"

http://www.istorikathemata.com/