Η Ελλάδα στο όριο

Μεταξύ νέων μέτρων, εκλογών και χρεοκοπίας

ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΡΟΥΣΤΑΛΛΗ

Με μία φράση ο κ. Ευ. Βενιζέλος διέκοψε την Πέμπτη το βράδυ τις συνομιλίες με την τρόικα: «Δεν μπορώ να πάρω άλλα μέτρα, δεν θέλω να αναλάβω αυτή την ευθύνη χωρίς να μιλήσω με τον Πρωθυπουργό» είπε και αποσύρθηκε στο γραφείο του. Η συζήτηση διεξαγόταν σε ήπιους τόνους, ο αντιπρόεδρος και υπουργός Οικονομικών ανέλυε τα επιχειρήματα της κυβέρνησης και οι επικεφαλής της τρόικας πίεζαν διά της επαναλήψεως
των απόψεών τους. Το σκηνικό είχε επαναληφθεί πολλές φορές στο παρελθόν, με τον Γ. Παπακωνσταντίνου να διακόπτει τη συζήτηση προκειμένου να ζητήσει εντολές από τον κ. Γ. Παπανδρέου. Κανένας από τους παρισταμένους στη σύσκεψη δεν έδωσε ιδιαίτερη σημασία στην αποχώρηση του κ. Βενιζέλου ούτε στην πρόσκληση της τρόικας έπειτα από λίγα λεπτά στο γραφείο του. Οταν όμως οι κκ. Πόουλ Τόμσεν (ΔΝΤ), Κλάους Μαζούχ (ΕΚΤ) και Ματίας Μορς (ΕΕ) βγήκαν από το γραφείο του υπουργού και αποχαιρέτησαν τους υπόλοιπους συνομιλητές τους λέγοντας «εμείς τώρα φεύγουμε, θα τα πούμε ξανά σε δέκα ημέρες», το κλίμα «πάγωσε».

Oι εκπρόσωποι της τρόικας μετά τη συνάντησή τους με τον κ. Ευ. Βενιζέλο δεν έδειξαν σημάδια δυσαρέσκειας. «Αντιλαμβάνομαι πολύ καλά τα πολιτικά και οικονομικά προβλήματά σας. Αλλά εμείς δεν μπορούμε να υπερβούμε τις αρμοδιότητές μας. Πρέπει να αναζητηθεί λύση σε ανώτατο επίπεδο» ήταν τα τελευταία λόγια του κ. Πόουλ Τόμσεν προτού αναχωρήσει από το υπουργείο Οικονομικών περιγράφοντας τη σύγκρουση κυβέρνησης- τρόικας που έγινε... με το γάντι.

Κοινοτικές πηγές ανέφεραν ότι την Παρασκευή το πρωί υπήρξε επικοινωνία ανώτατων αξιωματούχων της ΕΕ με τον κ. Βενιζέλο και ότι ήταν πιθανόν να επιδιωκόταν επαφή και με τον κ. Γ. Παπανδρέου, προκειμένου να διευθετηθούν τα ζητήματα που ανέκυψαν. Οι τόνοι διατηρήθηκαν χαμηλοί τόσο στην Αθήνα όσο και στις Βρυξέλλες, λέγεται ωστόσο ότι η πολιτική διαχείριση της διακοπής των διαπραγματεύσεων ήταν το αποτέλεσμα μιας προσυνεννόησης στην οποία η ελληνική πλευρά δεσμεύθηκε να επιταχύνει την εφαρμογή του Μεσοπρόθεσμου σε τουλάχιστον δύο τομείς: στις αποκρατικοποιήσεις και στη μείωση του δημόσιου τομέα, με περικοπές δαπανών, ενιαίο μισθολόγιο και εφαρμογή της εργασιακής εφεδρείας. Εν τω μεταξύ μία από τις πιο ανησυχητικές προβλέψεις που έκανε η τρόικα στις συνομιλίες που είχε με το οικονομικό επιτελείο ήταν ότι πλέον θεωρούν πιο δύσκολη χρονιά για την ελληνική οικονομία το 2012 και όχι το 2011.

Το πλαίσιο το περιέγραψε σαφώς ο κ. Βενιζέλος στη συνέντευξη που έδωσε την Παρασκευή, όπου επεσήμανε και ο ίδιος ότι «τα θέματα τα οποία τίθενται είναι βαθύτατα πολιτικά. Δεν είναι θέματα τα οποία μπορεί να αντιμετωπίσει κανείς με έναν τεχνικό ή υπηρεσιακό τρόπο. Εκτιμούμε βαθύτατα τη συμβολή των στελεχών της τρόικας».
Κινήσεις σε τέσσερις άξονες
Ο αντιπρόεδρος και υπουργός Οικονομικών προσδιόρισε τέσσερις άξονες πάνω στους οποίους θα κινηθεί η προσπάθεια της κυβέρνησης το προσεχές διάστημα: αποκρατικοποιήσεις, ενιαίο μισθολόγιο- βαθμολόγιο, εθνικό φορολογικό σύστημα και εργασιακή εφεδρεία. Ο κ. Βενιζέλος επεσήμανε ότι η εργασιακή εφεδρεία «δεν περιορίζεται μόνο στους αναδιαρθρούμενους φορείς, δηλαδή στους φορείς που συγχωνεύονται, κλείνουν ή συρρικνώνονται,αλλά γενικότερα στη γενική κυβέρνηση και στις παρυφές του στενού δημόσιου τομέα,διότι θέλουμε πιο πολύπλοκα νομικά εργαλεία για να προχωρήσουμε στο εσωτερικό του στενού δημόσιου τομέα.Και αυτός ο στόχος επίσης είναι δεδομένος και άμεσος». Οι διατυπώσεις του κ. Βενιζέλου αιφνιδίασαν αρκετούς υπουργούς, οι οποίοι αντιλήφθηκαν ότι η εργασιακή εφεδρεία επεκτείνεται στον χώρο της δημόσιας διοίκησης και δεν αφορά μόνο τους οργανισμούς που καταργούνται. Ορισμένοι μιλούσαν για σκηνικό μεγάλων και ιστορικών ρήξεων, κάποιοι για κερκόπορτα από όπου θα αλωθούν οι εργασιακές σχέσεις στο Δημόσιο και για μέτρο που δεν το αντέχει η κυβέρνηση.

Ωστόσο αρκετοί άλλοι υπουργοί οι οποίοι είχαν προχωρημένες συνομιλίες με την τρόικα, καθώς και ένας στενός πυρήνας συνεργατών του Πρωθυπουργού, γνώριζαν από την αρχή της εβδομάδας ότι οι εκπρόσωποι των δανειστών έθεταν ως απαράβατο όρο στις συνομιλίες τους τη συρρίκνωση του δημόσιου τομέα, μιλώντας συγκεκριμένα για 50.000 άτομα που θα πρέπει να περάσουν σε καθεστώς εργασιακής εφεδρείας προκειμένου να ανασάνει οικονομικά το κράτος. Οι υπουργοί αυτοί δηλώνουν αποφασισμένοι να στηρίξουν μέχρι τέλους την κυβερνητική προσπάθεια σε αυτή τη νέα φουρτούνα. «Δεν γίνεται αλλιώς, πρέπει να σωθεί η χώρα. Αν είναι να πέσουμε, ας πέσουμε ηρωικά μαχόμενοι» λένε. 
«Αλλαγές τώρα και όχι νέα μέτρα»
Την προηγούμενη εβδομάδα οι κκ. Παπανδρέου και Βενιζέλος περιέγραψαν ακριβώς την πρόοδο που έχει γίνει στο Μεσοπρόθεσμο αλλά και τις αιτίες των αποκλίσεων τόσο στο Υπουργικό Συμβούλιο όσο και στο Πολιτικό Συμβούλιο του ΠαΣοΚ. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο αντιπρόεδρος και υπουργός Οικονομικών μίλησε με έντονο τρόπο για την ανάγκη να προχωρήσουν «αδιαπραγμάτευτα και γρήγορα» οι διαρθρωτικές αλλαγές. Ο κ. Παπανδρέου σε απόλυτη σύμπνοια με τον αντιπρόεδρο επεσήμανε ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να πάρει νέα μέτρα, και «αυτό πρέπει να το καταλάβουν και οι δανειστές μας».

Το ίδιο μήνυμα επανελάμβανε την Παρασκευή ο κ. Βενιζέλος σε όλους τους συνομιλητές του. «Αυτό που πρέπει να κάνει η κυβέρνηση από ΄δώ και πέρα είναι η δουλειά της. Πρέπει να προχωρήσουμε τις μεταρρυθμίσεις!» έλεγε. Στο Μέγαρο Μαξίμου και στο οικονομικό επιτελείο έχει συνειδητοποιηθεί η ανάγκη να ανοίξουν άμεσα όλα τα μέτωπα των μεγάλων αλλαγών.

Ο κ. Παπανδρέου έχει ήδη δώσει εντολή στους υπουργούς να προχωρήσουν στην εφαρμογή των νόμων που ψηφίστηκαν χωρίς να υπολογίζουν τις ημερομηνίες. Η ΔΕΘ έθετε έναν πολιτικό ορίζοντα τον οποίο ελάμβαναν υπόψη όλοι οι υπουργοί. Ωστόσο από την προηγούμενη εβδομάδα ο κ. Παπανδρέου ζήτησε από τους κκ. Α.Λοβέρδο και Ι.Ραγκούση να μην καθυστερήσουν τις αλλαγές στην Υγεία και στα ταξί, έχοντας στο μυαλό τη δική του παρουσία στη Θεσσαλονίκη και τις αντιδράσεις που ενδεχομένως θα προκληθούν. Η εκτίμηση που υπάρχει στο πρωθυπουργικό επιτελείο είναι ότι μόνο μια υπερπροσπάθεια από ολόκληρη την κυβέρνηση θα δώσει πραγματικά διαπραγματευτικά επιχειρήματα στον αντιπρόεδρο και υπουργό Οικονομικών και θα δυναμώσει τη θέση της χώρας απέναντι στην τρόικα. Αυτό όμως σημαίνει ότι η πρόοδος του κάθε υπουργού θα παρακολουθείται στενά, θα αξιολογείται και όσοι δεν μπορούν να ανταποκριθούν θα πρέπει να κατεβαίνουν από το τρένο. Ο Πρωθυπουργός έχει λάβει σχετικές εισηγήσεις αλλά δεν έχει ανοίξει τα χαρτιά του για το θέμα αυτό.
Προειδοποίηση Γιώργου στις τράπεζες
Απέκλεισε το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών ο κ. Γ. Παπανδρέου κατά την ομιλία του στην Εθνική Συνδιάσκεψη του ΠαΣοΚ. «Οι πολίτες θα μας κρίνουν το 2013. Τότε θα κρίνουν στη σωστή του διάσταση το ιστορικό και εθνικό έργο που έχουμε προσφέρει στη διάρκεια αυτής της θητείας» επισήμανε.

Ο Πρωθυπουργός δεν αναφέρθηκε ευθέως στην κρίση με την τρόικα, τόνισε όμως ότι «η Ευρώπη μόνο της λιτότητας δεν έχει μέλλον. Χρειάζεται ισχυρή αναπτυξιακή στρατηγική». Επιπλέον, έστειλε μήνυμα στις τράπεζες λέγοντας ότι η κυβέρνηση στηρίζει στις κρίσιμες στιγμές το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα «που είναι κατά βάση υγιές». Πρόσθεσε όμως ότι αυτή η στήριξη «δεν είναι λευκή επιταγή». «Δεν ξεχνάμε τις υπερβολές, τις πελατειακές ή και τις καταχρηστικές πρακτικές που εφάρμοσαν στο παρελθόν. Απαιτούμε μόλις εξομαλυνθούν οι περιστάσεις να παίξουν τον αναπτυξιακό τους ρόλο στην ελληνική οικονομία. Και ας γνωρίζουν οι ιδιώτες μέτοχοι των τραπεζών ότι δεν θα διστάσουμε να ασκήσουμε τα δικαιώματα που μας δίνει η στήριξη που παρέχουμε στο τραπεζικό σύστημα».

Ο κ. Παπανδρέου προανήγγειλε ότι το 2013 θα ξεκινήσει η «ριζική και συντακτικού τύπου» διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος. Δήλωσε επίσης ότι την άνοιξη του 2012 θα πραγματοποιηθεί το Συνέδριο του ΠαΣοΚ.
Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΤΡΟΪΚΑΣ
«Ελάχιστα ευθύνεται η ύφεση που πέσατε έξω»
Η τρόικα δεν έκρυψε τις εντυπώσεις της από τον πρόσφατο έλεγχο στα υπουργεία. «Δεν φταίει μόνο η ύφεση που πέσατε έξω ή ευθύνεται μόνο κατά το ένα τρίτο για τις αστοχίες. Συναντούμε ακόμη απρόθυμους υπουργούς, ενώ σε αρκετά θέματα η κυβέρνηση είτε δεν υλοποιεί αυτά που ψήφισε είτε δεν τολμά να τα εφαρμόσει και κάνει μισές δουλειές. Και αυτό συμβαίνει κατά συρροήν, άρα δεν υπάρχουν οφέλη για την πραγματική οικονομία» επεσήμαναν στους συνομιλητές τους. Ανέφεραν μάλιστα το παράδειγμα υπουργού με σημαντικό ρόλο στην υλοποίηση του μεσοπρόθεσμου προγράμματος, ο οποίος, όταν του είπαν πως στα προγράμματά του σημειώνονται μεγάλες καθυστερήσεις, τους απάντησε ότι«το μνημόνιο είναι ενδεικτικό» , εξοργίζοντάς τους.

Αυτά ήταν τα επιχειρήματά τους και στις συσκέψεις με τον κ. Ευ. Βενιζέλο. Εκείνος τούς παρέθετε πολιτικά επιχειρήματα, λέγοντας ότι δεν μπορεί να πάρει μέτρα που θα βυθίσουν και άλλο την οικονομία στην ύφεση. «Ξέρω ότι έχουμε καθυστερήσει. Θα ασκήσω όμως όλη την επιρροή μου για να αυξηθούν οι ρυθμοί του κυβερνητικού έργου»έλεγε. Αλλά οι «τροϊκανοί» απαντούσαν παραθέτοντας αστοχίες και καθυστερήσεις σε μικρά και μεγάλα ζητήματα και ζητώντας επιτακτικά χρονοδιαγράμματα: Τι κάνατε με τους συμβολαιογράφους; Με τα τουριστικά λεωφορεία; Με τα βαρέα και ανθυγιεινά;

Με τις μεταβατικές διατάξεις για το Ασφαλιστικό; Με το ενιαίο μισθολόγιο, τα ταξί, τους γιατρούς, την εξυγίανση των συγκοινωνιών, τις συγχωνεύσεις και καταργήσεις φορέων; Η λίστα ήταν ατελείωτη και το αδιέξοδο πλανιόταν στην ατμόσφαιρα.
Τα σενάρια για εκλογές διχάζουν το ΠαΣοΚ
Το κλίμα που δημιουργήθηκε την Παρασκευή αναζωπύρωσε τα εκλογικά σενάρια. Η κατάσταση θεωρείται προβληματική και αν δεν υπάρξουν σημαντικές πρωτοβουλίες σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο μπορεί τις επόμενες εβδομάδες και μήνες να εξελιχθούν απρόβλεπτα γεγονότα, μεταδίδουν διακεκριμένα πρόσωπα τα οποία έχουν δεσμούς με το ευρωπαϊκό και το διεθνές οικονομικό σύστημα. Στους ίδιους κύκλους θεωρείται δεδομένο ότι η διακοπή των συνομιλιών και η αποχώρηση της τρόικας από την Αθήνα έχει σκοπό να πιέσει στον μέγιστο βαθμό την ελληνική κυβέρνηση. Παράλληλα όμως εκπλήσσονται από την αδυναμία καθορισμού προτεραιοτήτων από την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση.

Οι εκλογές και τα σενάρια για συγκυβέρνηση αποκλείστηκαν από τον κ. Γ. Παπανδρέου σε όλους τους τόνους- στο πρόσφατο Υπουργικό Συμβούλιο μίλησε για εγκληματικά σενάρια- στις κυβερνητικές και στις κομματικές συνεδριάσεις. Το ίδιο κλίμα προσλαμβάνουν και όσοι έχουν συνομιλήσει με τον Πρωθυπουργό. Οι συνεργάτες του επισημαίνουν ότι οι εκλογές δεν μπορούν να προσφέρουν τίποτε σε αυτή την κατάσταση παρά μόνο χάος και ακυβερνησία. «Αν η οικονομία είναι το επιχείρημα, τότε το ίδιο το επιχείρημα συνηγορεί στην αποτροπή μιας εκλογικής στρατηγικής» παρατηρούν. Υπάρχει όμως και η άλλη άποψη, η οποία είτε θεωρεί αναγκαίο κακό τις εκλογές είτε εκτιμά ότι στο μέλλον δεν θα υπάρξει καλύτερη στιγμή για το ΠαΣοΚ παρά μόνο φθορά.

Ωστόσο οι υπουργοί παραμένουν χωρισμένοι σε δύο στρατόπεδα. Από τη μία πλευρά βρίσκονται όσοι θεωρούν τις εκλογές καταστροφική εξέλιξη για τη χώρα, ακόμη και προοίμιο εξόδου από το ευρώ, όπως η κυρία Αννα Διαμαντοπούλου και οι κκ. Μιχ. Χρυσοχοΐδης και Γ.Παπακωνσταντίνου. Από την άλλη, έχει σχηματιστεί μια ομάδα η οποία εκτιμά ότι αν τα πράγματα οδηγηθούν σε αδιέξοδο προκειμένου να συρθεί η κυβέρνηση σε αταίριαστα σχήματα είναι προτιμότερη η προσφυγή στη λαϊκή εντολή- σε αυτήν ανήκουν οι κκ. Α.Λοβέρδος , Π. Μπεγλίτης, Κ. Σκανδαλίδης, Δ. Ρέππας, Ι. Ραγκούσης.

Στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠαΣοΚ επικρατεί νευρική κρίση. Οι βουλευτές από τη μία πλευρά διαπιστώνουν ότι «το πράγμα δεν πάει καλά και δεν ξέρουμε πόσο θα αντέξουμε στην κυβέρνηση» και από την άλλη γνωρίζουν ότι σε περίπτωση εκλογών ο αριθμός όσων καταφέρουν να εκλεγούν θα είναι σημαντικά μικρότερος.

Σε ένα θέμα όμως φαίνεται ότι υπάρχει ομοφωνία: κυβέρνηση εθνικής ενότητας χωρίς προσφυγή στις κάλπες θεωρείται αδιανόητη εξέλιξη τόσο από την πλευρά του ΠαΣοΚ όσο και από τη ΝΔ.