Πιθανές οι εκλογές, πιθανή όμως και η κατάρρευση

Του κ. Σταύρου Λυγερού

Το έργο το έχουμε ξαναδεί και μάλιστα επανειλημμένως. Οταν ένα νέο πακέτο μέτρων έρχεται στη Βουλή, τόσο ο πρωθυπουργός όσο και τα ΜΜΕ ξαναανακαλύπτουν την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ. Είναι αληθές ότι οι «πράσινοι» βουλευτές έχουν εγκλωβισθεί σε Συμπληγάδες. Από τη μία πλευρά, συνειδητοποιούν ότι το κόμμα τους βυθίζεται και ότι οι ίδιοι συμπαρασύρονται στην πολιτική απαξίωση, εάν όχι εξαφάνιση. Η επαφή τους με τους ψηφοφόρους είχε καταντήσει σκληρή δοκιμασία. Από την άλλη πλευρά, όμως, δεν
βλέπουν εναλλακτική λύση. Γι’ αυτό και παραμένουν στο «μαντρί», παρότι αρκετοί εξ αυτών διαπιστώνουν ότι η κυβερνητική πολιτική, εκτός από αντικοινωνική, είναι και από οικονομικής απόψεως αδιέξοδη.
Η Κοινοβουλευτική Ομάδα έχει μετατραπεί σε ένα όργανο ψήφισης και νομιμοποίησης αποφάσεων, στη διαμόρφωση των οποίων δεν έχει συμμετοχή. Δεν τηρούνται ούτε τα προσχήματα. Το ΠΑΣΟΚ, άλλωστε, έχει προ πολλού πάψει να λειτουργεί ως πολιτικός οργανισμός. Ο Γιώργος Παπανδρέου μπορεί να μην πείθει τα στελέχη του, αλλά είχε καταφέρει να τα ακινητοποιήσει πολιτικά. Και όταν κινδύνευσε να χάσει τον έλεγχο, ανέθεσε στον Βαγγέλη Βενιζέλο πρωταγωνιστικό ρόλο και αγόρασε κάποιο πολιτικό χρόνο.
Στην πραγματικότητα, το μείζον πρόβλημα του διδύμου πια Παπανδρέου - Βενιζέλου δεν είναι οι βουλευτές. Είναι ότι η κοινωνία στρέφεται ολοένα και περισσότερο σε αντίθετη κατεύθυνση. Οσο τα γεγονότα διαψεύδουν την ελπίδα υπέρβασης της κρίσης τόσο αμβλύνεται ο φόβος της χρεοκοπίας. Οσο κλιμακώνεται η καταστροφή μικρομεσαίων επιχειρήσεων και διογκώνεται η ανεργία τόσο συσσωρεύεται κοινωνική απόγνωση. Και όσο συσσωρεύεται απόγνωση τόσο μετατρέπεται σε οργή.
Η απονομιμοποίηση της κυβέρνησης έχει προσλάβει πρωτοφανείς διαστάσεις, γεγονός που αναπόφευκτα την αποσταθεροποιεί. Καμία κυβέρνηση, άλλωστε, δεν μπορεί για πολύ να στηρίζεται μόνο στον εκβιασμό. Η κοινωνική δυναμική δεν μπορεί να ανασχεθεί με εκβιαστικά διλήμματα, που επιδέχονται μονοσήμαντη απάντηση. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι μία ασήμαντη αφορμή μπορεί οποιαδήποτε στιγμή να προκαλέσει κοινωνική ανάφλεξη. Το γεγονός, μάλιστα, ότι εξουδετερώθηκε το κίνημα των «Αγανακτισμένων», που έδινε μία ειρηνική διέξοδο στην κοινωνική οργή, φέρνει πιο κοντά αυτό το ενδεχόμενο. Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση Παπανδρέου κινείται πολύ κοντά στο όριο ή αλλιώς παίζει με τη φωτιά.
Είναι ακριβώς η επικίνδυνα υψηλή θερμοκρασία στην κοινωνία που αντανακλάται στην «πράσινη» Κοινοβουλευτική Ομάδα και δευτερογενώς δημιουργεί νευρική κρίση και ρήγματα. Δεν αποκλείεται και αυτή τη φορά να σπάσει κάποιος κρίκος, αλλά είναι μάλλον απίθανο να απειληθεί η κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Με άλλα λόγια, κι αυτή η φουρνιά μέτρων τελικώς θα ψηφισθεί.
Τα γεγονότα, όμως, έχουν αποδείξει ότι το πρόβλημα δεν είναι η ψήφιση των αλλεπάλληλων μέτρων, που απαιτεί η τρόικα για να προσεγγισθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι. Το πρόβλημα είναι ότι τα μέτρα δεν φέρνουν το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, επειδή η οικονομία βυθίζεται ολοένα και πιο βαθιά στον φαύλο κύκλο της ύφεσης.
Η ελληνική κρίση τείνει να εξελιχθεί σε τραγωδία. Με φόντο το εύφλεκτο πια κοινωνικό τοπίο, η τρόικα επιμένει με θεολογικό δογματισμό να βάζει το μαχαίρι στον λαιμό των Ελλήνων για να μειώσει το έλλειμμα όπως προβλέπουν τα συμφωνηθέντα, τα οποία η ίδια επέβαλε. Από την πλευρά της, η κυβέρνηση είναι ανίκανη να πράξει οτιδήποτε άλλο, εκτός από το να κόβει (κυρίως οριζόντια) δαπάνες και να επιβάλλει νέα χαράτσια, κυρίως στα γνωστά «υποζύγια» του φορολογικού συστήματος.
Στο σημείο που έχουν φθάσει τα πράγματα, η μόνη ρεαλιστική λύση είναι το πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης να αναθεωρηθεί. Οχι για να γίνει πιο χαλαρό, αλλά για να γίνει πιο ποιοτικό. Οι παρεμβάσεις να πάψουν να είναι οριζόντιες και να γίνουν στοχευμένες, ώστε να διορθώσουν τις χρόνιες παθογένειες και στις δαπάνες και στα έσοδα και στο επίπεδο της ανάπτυξης.
Η στροφή αυτή πρέπει να συνδυασθεί με ένα γενναίο «κούρεμα» του χρέους. Η απόφαση της 21ης Ιουλίου αποδεικνύεται ανεπαρκής, όπως δείχνει η αντίδραση των αγορών. Οσο, μάλιστα, καθυστερεί το «κούρεμα», που θα καταστήσει το ελληνικό χρέος βιώσιμο, τόσο θα απαιτείται μεγαλύτερο «κούρεμα».
Για να αναταχθεί η ελληνική οικονομία, ο μόνος δρόμος είναι μία συντεταγμένη χρεοκοπία εντός της Ευρωζώνης. Προς το παρόν, όμως, η τρόικα απορρίπτει αυτή τη λύση και σφίγγει τη θηλιά στον λαιμό της Ελλάδας, ενώ η κυβέρνηση Παπανδρέου παραπαίει. Σ’ αυτές τις συνθήκες, οι εκλογές καθίστανται πιο πιθανές, όπως πιο πιθανή καθίσταται και η ανεξέλεγκτη κατάρρευση. Ούτε η Αθήνα ούτε η τρόικα την επιθυμούν, αλλά η κάθε μία, με τις πράξεις και τις παραλείψεις της, ωθεί τα πράγματα προς αυτή την κατεύθυνση. Ετερογονία των σκοπών, όπως θα έλεγε και ο γέρο Αριστοτέλης.