Τα δύσκολα έπονται

Κώστας Ιορδανίδης

Από την εκδήλωση της κρίσεως τους πρώτους μήνες του 2010, διαδοχικές κυβερνήσεις είχαν εναποθέσει τις ελπίδες τους για υπερκέραση του οικονομικού αδιεξόδου στην «κατανόηση» των Ευρωπαίων εταίρων της Ελλάδος. Κατανόηση υπήρξε μάλλον περιορισμένη· αντίθετα υπήρξε ευθυγράμμιση με τους όρους που έθεταν οι δανειστές· αλλά αυτό είναι θέμα περεμπίπτον.
Αυτή την ηγεσία διαθέτουμε· οι εκλεγμένοι
ηγέτες μας ήταν αυτοί που αποφάσισαν με ποιον τρόπο θα γίνει η κατανομή των βαρών, στις διάφορες κοινωνικές ομάδες, προκειμένου να παραμείνει η χώρα στο ευρώ και να διασωθούν οι ευρωπαϊκές τράπεζες, οι εκτεθειμένες στα τοξικά ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου και ένα τμήμα του ελληνικού κατεστημένου.

Αλλά αυτές είναι ιστορίες που αφορούν το παρελθόν. Το πρόβλημα που ανακύπτει πλέον είναι ότι το ευρωπαϊκό περιβάλλον έχει δραματικά επιβαρυνθεί -οικονομικά και πολιτικά- εν σχέσει με το 2010, και η «κατανόηση» στην οποία προσβλέπει η κυβέρνηση είναι ιδιαιτέρως δύσκολο να εκδηλωθεί με τρόπο που να ικανοποιεί τις επικοινωνιακές ανάγκες της.

Πέραν της απογοητευτικής εικόνας που εμφανίζουν -εκτός από τον Νότο- η Γαλλία και η Ιταλία αλλά και της επιβράδυνσης της γερμανικής οικονομίας, η ρωγμή που εμφανίσθηκε στη γαλλική σοσιαλιστική κυβέρνηση έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς οριοθετεί τάση απαγκιστρώσεως από την άνευ όρων πρόσδεση στην ιδέα του γαλλογερμανικού άξονα. Εως τώρα ροπή ανεξαρτησίας είχε εκδηλωθεί στον χώρο της γαλλικής Δεξιάς - με τρόπο πολύ πιο ριζοσπαστικό και έντονο.

Το πρόβλημα, ωστόσο, δεν εξαντλείται μόνον στις αρρυθμίες -πολιτικές και οικονομικές- στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η κρίση στην Ουκρανία υποδαυλίστηκε αρχικώς από τους Πολωνούς, αλλά αξιοποιήθηκε από ομάδα του Στέιτ Ντιπάρμεντ για την ανέγερση νέου τείχους μεταξύ της Ρωσίας και της υπολοίπου Ευρώπης. Οι σχέσεις, όμως, του Βερολίνου με τη Μόσχα είναι εξόχως κρίσιμες και όχι μόνον λόγω της ενεργειακής εξαρτήσεως της Γερμανίας από τη Ρωσία.

Με δεδομένο ότι προς Δυσμάς το περιβάλλον είναι κορεσμένο, λόγω των ανεπτυγμένων οικονομιών των ΗΠΑ, της Γαλλίας, της Βορείου Ιταλίας και άλλων μικροτέρων χωρών, η Γερμανία έχει δυνατότητα επεκτάσεως μόνο προς την Ανατολή. Δεν είναι τυχαίο ότι την αναγκαστική πορεία προς Ανατολάς είχε με κατηγορηματικότητα προεξοφλήσει ο Economist, όταν είχαν αρχίσει οι συνομιλίες για την ενοποίηση της Γερμανίας. Το όλο ζήτημα είναι ως εκ τούτου ιδιαίτερα περίπλοκο για την καγκελάριο Αγκελα Μέρκελ.

Το άλλο πρόβλημα -πολύ ουσιαστικότερο για την Ελλάδα- είναι η Τουρκία, που διεκδικεί θέση περιφερειακής δυνάμεως, διαφοροποιούμενη σταδιακώς από τη Δύση, για πρώτη φορά από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η δυσφορία των Δυτικών ηγετών προς τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ενδέχεται να οδηγήσει σε μία προσέγγιση της Αγκυρας με τη Μόσχα, ενώ ως περιφερειακή δύναμη θα πρέπει η Τουρκία να αναπτύξει και ισχυρό βραχίονα πολεμικού ναυτικού, ανατρέποντας κάθε συσχετισμό ναυτικών δυνάμεων σε τοπικό επίπεδο.

Αγωνιζόμενη κατά συνέπεια η Ελλάς να παραμείνει στο ευρωπαϊκό σύστημα ενδέχεται να αισθάνεται διαρκώς αυξανόμενο το ειδικό βάρος της Τουρκίας στην περιοχή και τότε πάλι θα έχει την ανάγκη περαιτέρω «κατανοήσεως» από τους Ευρωπαίους και τον ατλαντικό εταίρο της. Τα δύσκολα έπονται.